Kaznodzieje, nauczyciele, politycy

Grażyna Szelągowska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-5188-1

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

288

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Szelągowska, Grażyna. Kaznodzieje, nauczyciele, politycy. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2021, 288 s. ISBN 978-83-235-5188-1, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Szelągowska, G.

T1 Kaznodzieje, nauczyciele, politycy

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2021

SN 978-83-235-5188-1

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881

Bibliografia BibTex:

@Book{ 252784, author = "Szelągowska, Grażyna", editor = "", title = "Kaznodzieje, nauczyciele, politycy", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2021", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-5188-1", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Szelągowska, Grażyna

ED -

TI - Kaznodzieje, nauczyciele, politycy

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2021

SN - 978-83-235-5188-1

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881

Netografia (standard APA):

Szelągowska, Grażyna. Kaznodzieje, nauczyciele, politycy [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2021 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/kaznodzieje-nauczyciele-politycy-grazyna-szelagowska-252784. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881

Skandynawia, region nordycki, przebudzenie religijne, luteranizm ludowy, ruch kaznodziejski, Dania w XIX wieku, Norwegia w XIX wieku, Szwecja w XIX wieku, Scandinavia, Nordic region, religious awakening, folk Lutheranism, preaching movement, Denmark in the 19th century, Norway in the 19th century, Sweden in the 19th century

Prezentowana monografia przybliża zjawisko zachodzące w protestanckiej Skandynawii, którą w XIX wieku ogarnął ludowy i masowy ruch kaznodziejski. Był on sprzeciwem i świecką alternatywą wobec Kościoła państwowego i narzucanych przez państwo interp...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-5188-1

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323551881

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

288

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wprowadzenie9
Rozdział 1. Państwo, Kościół, wiara: reformacja w państwach nordyckich i kształtowanie się relacji między państwem a Kościołem luterańskim 21Przemiany Kościołów skandynawskich w XVI w.: reformacja21
Przemiany Kościołów skandynawskich w XVII w.: absolutyzm29
Ewangelizacja33
Pietyzm35
Pietyzm w Skandynawii43
Narodziny biblistyki55
Rozdział 2. Skandynawia w XIX w. 58Społeczeństwa nordyckie u progu XIX stulecia58
Zmiany geopolityczne i ustrojowe w epoce wojen napoleońskich62
Zgromadzenia doradcze i reforma systemu absolutystycznego w Danii65
Zniesienie duńskiego absolutyzmu i uchwalenie konstytucji66
Przemiany polityczne i ustrojowe w Danii do 1901 r68
Norwegia w XIX stuleciu70
Szwecja w XIX stuleciu71
Rozpad unii szwedzko-norweskiej74
Przemiany ekonomiczno-społeczne w XIX stuleciu76
Przemiany społeczne i ekonomiczne w Danii w XIX w77
Przemiany społeczeństwa Norwegii78
Przemiany społeczeństwa Szwecji80
Wielkie Księstwo Finlandii83
Rusyfi kacja Wielkiego Księstwa Finlandii i reforma parlamentarna86
Nowy Kościół Wielkiego Księstwa Finlandii87
Rozdział 3. Ruchy kaznodziejskie w Skandynawii w XIX w. – początki 89Pierwsze ruchy kaznodziejskie w XVIII w. – pietyzm i herrnhutyzm92
Haugianizm97
Ruchy kaznodziejskie w pierwszej połowie XIX w101
Ewolucja norweskich ruchów kaznodziejskich w pierwszej połowie XIX w104
Pierwsze duńskie chłopskie zgromadzenia religijne na Jutlandii i Fionii (1800–1830)108
Grundtvigianizm110
Grundtvigiańska koncepcja narodu114
Duńskie ruchy kaznodziejskie i grundtvigiańskie w latachtrzydziestych i czterdziestych XIX w116
Ruchy kaznodziejskie w Szwecji w pierwszej połowie XIX w120
Prowincja Norrland – specyfi ka i odrębność ruchów religijnych125
Ruchy przebudzenia religijnego w Finlandii w pierwszej połowie XIX w127
Fińscy „przebudzeni” wobec Kościoła i Kościół Finlandii wobec „przebudzonych”130
Rozdział 4. „Przebudzeni” i oświata: szkoły społecznei uniwersytety ludowe 131Hans Nielsen Hauge i rozwój norweskiej oświaty ludowej132
Grundtvig i idea narodowej oświaty134
Ruch duńskich szkół społecznych144
Norweskie ruchy kaznodziejskie i budowa nowego systemuszkolnictwa powszechnego149
Rozdział 5. Ruchy przebudzenia wobec przemian kulturowych i społecznych w drugiej połowie XIX w. 155Grundtvigianizm w drugiej połowie XIX w.: wokół Grundtviga155
Organizacja Misji Wewnętrznej w Danii162
Norweskie organizacje kaznodziejskie w drugiej połowie XIX w165
Norweskie ruchy kaznodziejskie wobec sporów społecznychi kulturowych końca XIX w169
Ruch nowego ewangelizmu w Szwecji173
Rozwój szwedzkich wspólnot religijnych w ostatnich dekadach XIX w178
Problemy fińskich ruchów przebudzenia religijnego184
Rozdział 6. Walka z alkoholizmem i ruchy prohibicyjne 187Stowarzyszenia abstynenckie i prohibicyjne w Norwegii192
Duńskie organizacje trzeźwościowe198
Szwedzkie organizacje trzeźwościowe212
Rozdział 7. Lars Levi Laestadius i ruch przebudzeniawśród Samów 224Samowie i misje chrystianizacyjne225
Pierwsze wspólnoty kaznodziejskie w Laponii i laestadianizm228
Szkoły misyjne dla Samów239
Lars Levi Laestadius i walka z alkoholizmem wśród Samów242
Rozdział 8. „Przebudzeni” w nowoczesnym świecie 244Haugianie w Stortingu i narodziny norweskiej opozycji chłopskiej w pierwszej połowie XIX w244
Kaznodzieje i liderzy religijni w walce z urzędniczym systemem władzy w Norwegii245
Ruchy kaznodziejskie a narodziny ruchu chłopskiego w Danii249
Duńskie ruchy kaznodziejskie, samoorganizacja na wsi i aktywność polityczna251
Zakończenie: ruchy przebudzenia a modernizacjaw Skandynawii256
Bibliografia262
Spis ilustracji275

Wprowadzenie

Sześćdziesiątpięćlattemuwjednymztakichżółtychdomówmieszkałydwie

starszepanie.Wowychczasachpanienosiłytiurniury,itedwiesiostrymogłyje

nosićzrównymwdziękiemjakinne,bobyływysokieigibkie.Alenigdyniemiały

modnychrzeczyicałeżycieoblekałysięsurowowszarośćlubczerń.Ochrzczono

jeMarcinaiFilippa:imionamiMarcinaLutraijegoprzyjacielaFilipaMelanchtona.

Ojcemichbyłpastoripotroszeprorok,założycielnabożnejkongregacjiduchow-

nej,albosekty,znanejinaśladowanejwcałymkraju.Jejczłonkowiewyrzekalisię

rozkoszytegoświata,boziemiaiwszystkocoziemskiebyłodlanichrodzajem

ułudy,arzeczywistośćprawdziwąstanowiłaupragnionaNowaJeruzalem.Nie

przysięgalinigdyzgoła,leczmowaichbyła:tak,tak;nie,nie.Inazywalisiebie

wzajembraćmiisiostrami

Wtensposóbdojednegoznajważniejszychzjawiskreligijno-kultu-

rowychXIX-wiecznejSkandynawiinawiązałanapoczątkuXXw.duńska

pisarkaKarenBlixen.AkcjęswegoopowiadaniaumieściławNorwegii,

alerówniedobrzemogłabytobyćDania.Takwłaśnieuczyniłtwórca

ekranizacjiUcztyBabette(1987),duńskireżyserGabrielAxel,przenosząc

jądozachodniejJutlandii.WpierwszejpołowieXIXw.całąluterańską

Skandynawięogarnąłbowiemludowyruchkaznodziejskilubprzebudze-

nia(ang.RevivalMovements).Byłsprzeciwemiświeckąalternatywąwobec

państwowegoKościołainarzucanychprzezpaństwointerpretacjiwiary,

wszerszymkontekściemieściłsięwobrębiezjawiskazwanegoprzebudze-

niemreligijnym(ang.Awakenings).Powstającewówczasspontanicznie

wspólnotyreligijnenazywanebyłyzgromadzeniamiBożymilubnabożnymi

(gudeligeforsamlinger)

.Wśladzapiśmiennictwemamerykańskimnależy

jednakrozróżnićpozornieidentyczneRevivalodAwakening,comatakże

kluczoweznaczeniedlaniniejszejmonograﬁi.Deﬁnicjesformułowano

wprawdzienapodstawieamerykańskiegozjawiskaGreatAwakenings(Wiel-

kichPrzebudzeń),któremiałymiejscewStanachZjednoczonychwlatach

1730-1760(PierwszeWielkiePrzebudzenie),1800-1830(DrugieWielkie

Przebudzenie),1890-1920(TrzecieWielkiePrzebudzenie)oraz1960-

1990(CzwarteWielkiePrzebudzenie),alekonstrukcjaimechanizm

funkcjonowaniasąwspólnedlawszelkichruchówodrodzeniareligijnego

wewszystkichkulturachprotestanckich.Określenierevivalism(odrodzenie

religijne)odnosisiędospecyﬁcznegorytuałuwobrębieróżnychwyznań

protestanckich(początkowospontanicznego,późniejsformalizowanego),

2K.Blixen,UcztaBabetteiinneopowieścioprzeznaczeniu,tłum.W.Juszczak,Poznań

2002,s.27.Opisaneprzezpisarkęzgromadzenietoprawdopodobnienorweskichór

herrnhucki.

TłumaczAndrzejKołaczkowskiużyłwprzekładziebiograﬁiSigridUndsetautor-

stwaAndreasaH.Winsnesazwrotówndomymodlitwy”oraznrozbudzeniereligijne”;

zob.H.Winsnes,SigridUndset,tłum.A.Kołaczkowski,Warszawa1959.

Brak wyników

Kaznodzieje, nauczyciele, politycy

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra