Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Barczykowska,Kapitałspołecznyazjawiskapatologiispołecznejwwielkimmieście,Kraków2011
ISBN:978-83-7587-869-1,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2011
1.1.Kapitałspołecznyainnekoncepcjekapitałów–
15
tylkododysponowaniajakimiśzasobami,alerównieżdocharakterystykipo-
siadającychjejednostekbądźgrupzpunktuwidzeniaichwalorówiwłasności.
Wtensposóbpowstałykoncepcjeodnoszącesiędokapitałuludzkiego4.
Zanimjednakdostrzeżonorolęzasobówludzkich,uwagęzdominowałabo-
dajnajgłośniejszakoncepcjakapitałuautorstwaKarolaMarksa,któryzdefinio-
wałkapitałjakoczęśćwartościdodanej,„przechwytywanej”przezkapitalistów,
którzykontrolująprocesprodukcjirozumianejjakowymianętowarówmiędzy
produkującymiikonsumującymi.Wtymobiegupracodawcy(„klasauciskająca”)
płacąpracownikom(„klasieuciskanej”)wystarczającodużo,bystaćichbyłona
zaspokojeniepodstawowychpotrzebżyciowych.Zapewniająwtensposób„wa-
runki,wktórychmogłabyona[klasauciskana–przyp.A.B.]wlecprzynajmniej
niewolniczyżywot”(K.Marks,F
.Engels,1949,s.36).Oczywiściepracodawcy
mająmożliwośćustalaniacenzaartykuły,takbyzwróciłysiękosztyprodukcji
ipozostałzarobek.Pracodawcyipracownicytworzązamkniętyukład,zktórego
wyłamaniesięjednejzestronpowodujedestrukcjęcałości.Innymisłowy,kapitali-
ściniemogąistniećbezpracowników,pracownicybezkapitalistów,aichspoiwem
jestwłaśniekapitał.
Konfliktowakonstrukcjastrukturyspołecznejpowodowała,żeMarkspo-
strzegałkapitałdwojako:zjednejstronystanowiłondlaniegoczęśćwartości
dodanej,generowanejiprodukowanejprzezkapitalistów,azdrugiej–byłtrak-
towanyjakelementnakładówinwestycyjnych,wracającychdoobiegurynkowe-
go.Wówczaskapitałzainwestowanystawałsięniejakoźródłempowstawania
wartościdodanej,zktórejkorzystaligłówniekapitaliści(N.Lin,1999,s.2).
Jakkolwiekprzedstawionawogromnymskrócieiuproszczeniuteoriaopar-
tajestnawyzyskujednejklasyprzezdrugą,tojednakniesposóbnieuznaćjej
zaklasyczną,przynajmniejjeślichodziozagadnieniakapitału.Pojawiająsiętu
zagadnieniarealizacjiwłasnychinteresów,dylematyzwiązanezmaksymalizacją
kosztów,atakżezagadnieniawspółpracy.Coważne,kapitałjestpostrzegany
jakogłównyczynnikrozwoju.
4PierwszepierwiastkitakiegoujmowaniakapitałumożnadostrzecwkoncepcjiŚw.BernardazeSieny,
którykomentujączależnościmiędzykapitałeminwestycyjnymazwykłąpożyczką,napisał,iż„nale-
żypowiedzieć,żeczłowiekosiągazyskprzypomocydenarów;ponieważczłowiekosiągazyskzdena-
rów.Niepowstajeon(zysk)wpierwszejliniizdenarów,leczzezdolnościtych,którzyichużywają”
(cyt.za:W.Świątkiewicz,2000,s.25).Wielestulecipóźniejwpodobnymtonieoznaczeniuludzkich
umiejętnościpisałLeonDyczewski;„To,codokonujesięwczłowieku,jestnajważniejsze,natomiast
to,cozaistniejepozaczłowiekiemwwynikujegodziałania,otylejestważneigodne,oileprzyczynia
siędorozwojusamegoczłowieka.[…]Człowiek–tworząckulturęikorzystajączniej–doskonali
swojeuzdolnienia,kształtujeosobowość,rozwijasięjakoosoba,stajesiębardziejczłowiekiem,bar-
dziej«jest»,mawiększydostępdo«bycia»”(L.Dyczewski,1993,s.20–21,cyt.za:W.Świątkiewicz,
2000,s.25).Koncepcjekapitałuludzkiegozyskałynaznaczeniuwostatnichlatach.Wydajesię,że
docenionojewmomencieodrzuceniaTaylorowskiegomodeluzarządzaniaiFordowskiejorganizacji
pracy,kiedytodostrzeżono,iżelementemkoniecznymdoosiąganiazyskówsąinwestycjewumie-
jętnościiwmotywacjęludzi.
