Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
10Językimowa
wewnętrznych,procesówpoznawczych,emocji,uczeniasię,kontroliruchów,rów-
nowagiczyintegracjisensorycznej.Odkrycietosugeruje,żeFOXP2jestkluczowym
elementemwnaucejęzykaprzezłączeniesekwencjidźwiękówzpojęciami-men-
talnymiobrazamiprzedmiotów.Dziękitemu,gdywidzimyisłyszymywyrazłyżka,
kojarzymygozprzedmiotem.Naukowcyuważają,żeFOXP2tojedenzkilkunastu
genówodpowiedzialnychzarozwójzdolnościjęzykowychHomosapiens,alemuta-
cjegenomuwynikałynietylkoznpresji”językowej,leczbyłyteżkonsekwencją
złożonychoddziaływańbiologicznychikulturowych.
Koncepcjebiologiczne,jakwynikazpowyższychprzytoczeń,dowodzą,żeewolu-
cja,zmianyadaptacyjne,rozwójbiologiczny,wtymmutacjegenetyczne,stworzyły
charakterystycznądlaludzigotowośćdotworzeniainaukijęzyka.Niemniejjednak
jegopojawieniesięjesttakże,amożeprzedewszystkim,kwestiąrozwojuspołeczno-
-kulturowegoczłowieka,awięcosiągnięćcywilizacyjnych.Świadczyotymchoćby
fakt,żenabywaniejęzykaprzezdzieciodbywasięm.in.przezobserwacjęinaśla-
dowaniezwyczajówkomunikacyjnychwspólnoty.Młodeosobnikisąwyposażone
wjęzykowypotencjałgenetyczny,alepozostawionepozawspólnotąspołecznąlub
odizolowanenadługiczasniesąwstaniegosamodzielnienuruchomić”natyle,by
stworzyćczyodtworzyćzłożonysystemleksykalno-gramatyczny.Cociekawe,dys-
funkcjetakiejakgłuchotaczyinneniepełnosprawnościniezakłócająrozwojujęzy-
kowego.Dowodemtegosąliczneprzykładyopisanewpublikacjachnaukowych,np.
głuchedziecinikaraguańskiestworzyływłasnyjęzykmigowy,agłuchainiewidoma
HelenKellerdziękispecjalistycznemuwsparciuotoczeniaopanowałakilkajęzyków,
zostałanaukowcemidziałaczkąspołeczną(Żywiczyński,Wacewicz2015:143).
Niewchodzącwdywagacjenatemathipotezkulturowo-społecznychpochodzenia
języka,tego,czymowapowstałanaskutekpotrzebyostrzeganiainnychczłonków
wspólnoty(hipotezaostrzegawcza)czypracywgrupieijejspecjalizacji(hipoteza
yo-he-he)lubnaskutekpotrzebynbycianieszczerym”(hipotezakłamcy),awięc
selektywnegokomunikowaniatego,couwewnętrznione(por.Vajda2001),trzeba
podkreślić,żetojęzykjakorozbudowanysystemkomunikacyjnystałsięnietylko
atrybutemczłowieka,aleinieodłącznąpotrzebąjegoegzystencji.Tensystemtworzy
wszakspecyficznąsiatkępojęciowąnadbudowanąnadnazwami(wyrazami),dzięki
czemuczłowiekpoznajerzeczywistość,porządkujeją,orientujesięwniejizacho-
wujeadekwatniedoustanowionychprzezjęzykiwnimrelacji.Jestzewnętrznym
przejawemtego,cowewnętrzne.
Niewątpliwie,kiedydźwiękowereakcjeczłowiekapierwotnegonaokreślonebodźce
czyemocje,sygnałykierowanedoinnychczłonkówwspólnoty,zaczętowiązaćztre-
ścią,niezaśzsytuacją,anastępnienaskutekwspólnotowejumowystabilizował
sięikonwencjonalizowałzwiązekmiędzyformądźwiękowąatreścią,powstawały
