Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
10Językimowa
uniwersalnej,dziękiczemudziecko,analizującwypowiedzidorosłych,pozyskuje
znichpewneinformacjeogramatycejęzykarodzimego3.Następnieaktualizujetę
wiedzęwkonstruowaniuwłasnychwypowiedziwśrodowiskukomunikacyjnym
(Crystal2000:236).
TateorianarodziłasięwefekciekrytykiprzezChomsky’egostanowiskaBur-
rhusaF.Skinnera(1957).Wedługtegodrugiegouczeniesię,wtymnabywanie
kompetencjijęzykowej,podlegamechanizmombehawioralnym,niewymagawięc
aktywnościpoznawczejdziecka.Polegabowiemnaimitacjizachowańwpisanych
wzasadę:bodziec-reakcja-wzmocnienie.Oznaczatotyle,żedzieckonabywa
językprzezobserwacjęipowtarzaniezachowań.Znakijęzykowestanowiąbodźce
pojawiającesięipowtarzającewrelacjizinnymiobiektami(bodźcami).Wywo-
łująwięcpowtarzalnereakcje.Wtensposóbnastępujeutrwalenie:dziecko
zaczynałączyćwielokrotnieusłyszaneznakidźwiękowezobiektem,obserwowa-
nymzachowaniemlubzeznanąsytuacjązeswojegootoczenia.Następniepróbuje
jenaśladować,cospotykasięzaplauzemrodziców.Wzmacniatodzieckojako
neksperymentatora”idajemupodstawędoutrwaleniaokreślonegozachowania
językowego.TymsamymakwizycjamowywteoriibehawioralnejSkinnera
jestspecyficznąaktualizacjąmechanizmuwarunkowaniainstrumentalnego:
zachowaniejestpowodempochwałyzapoprawnewypowiedzi(wzmocnienie
pozytywneinspirującedopowtarzalności)lubupomnieniazaniepoprawnie
użyciejęzyka(wzmocnienieselektywne).
Wartowtymkontekściewspomniećociekawymmodelurozwojumowyzwanym
magnesemjęzykaojczystego(ang.nativelanguagemagnet),któregoautoremjest
PatriciaK.Kuhl(2007:40).Wdużymuproszczeniupolegaonnatym,żedziecko
(zwyklepodrugimpółroczużycia)zaczynareagowaćnadźwiękiiprozodięjęzyka
ojczystegoprzezistniejącewjegoumyśletzw.prototypyfonetyczne,czylinajlepsze
egzemplarzedanychkategoriifonetycznych,któresąnajłatwiejszedozapamiętania.
3EdwardNęcka,JarosławOrzechowskiiBłażejSzymurawykładająwPsychologiipoznawczejkon-
cepcjęChomsky’egonastępująco:nDzieckoniemożesięnauczyćjęzykanadrodzewarunkowania,
ponieważwypowiadazdania,którychnigdyniesłyszało,aponadtorobibłędy(zob.błądhiper-
regularyzacji),którychnigdyniebyłobywstaniepodsłuchaćudorosłych.Wobectegodzieckomusi
dysponowaćwrodzonąkompetencjąjęzykową,którejnapoczątkunieujawnia,alektórastanowi
podłożeprocesuprzyswajaniajęzyka.Dziękiwrodzonejkompetencjijęzykowej,procestenjestnie-
zwykleszybkiiwydajny.Chomskysądził,żetawrodzonakompetencjajęzykowa,którąodróżnia
odwykonania,przybierapostaćuniwersalnejgramatyki:systemuregułleżącychupodłożakażdego
językaiokreślającychzasadypoprawnegołączeniasłówwzdania.(ł)Teoriatagłosi(ł),żeludzie
sąwsposóbwrodzonyprzygotowanidoprzyswajaniazłożonegosystemusymbolicznego,jakim
jestjęzyk,ponieważwszystkiejęzykimająwspólnepodłożesyntaktyczne”(Nęcka,Orzechowski,
Szymura2008:604).
