Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
D.Krzemińska,Językidyskurscodziennyosóbzniepełnosprawnościąintelektualną,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-987-2,©byDorotaKrzemińska,2012;©byOficynaWydawnicza„Impuls”,2012
1.3.SocjolingwistycznateoriadwóchkodówjęzykowychBasilaBernsteina
23
ograniczonegoirozwiniętego.Konsekwencjątegookresubadańbyłodążeniedo
odnalezieniaogólnych,konstytutywnychzasadstrukturspołecznych,któreznaj-
dująodbiciewróżnicachkulturowych,awszczególnościwjęzyku,jakimposłu-
gujesiędanespołeczeństwo,cowrezultacieskładasięnaistotęteoriitransmisji
kultury.
TeoriaB.Bernsteinarozpatrujezachowaniajęzykowewbardzoszerokim
kontekście,łączącwsobiekwestiesocjologiczne,psychologiczne,lingwistyczne,
edukacyjne.Ichociażjestuznawanawistociezasocjolingwistyczną,sformułowa-
nąprzezsocjologa,towyłoniłasięzpraktycznychpotrzebedukacji.Mianowicie,
impulsemdobadaństałosiędlaB.Bernsteinaposzukiwanieprzyczynzróżnico-
waniaosiągnięćszkolnychdzieciimłodzieżypochodzącychzróżnychklasspołe-
czeństwabrytyjskiego.Chodziłotutajodwiezasadniczeklasy:robotnicząiśred-
nią.B.Bernsteinzauważył,żeniepowodzeniaszkolnedotyczązazwyczajuczniów
wywodzącychsięzklasyrobotniczej,aprzyczynąowychniepowodzeńniesą
(naturalne)różnicewinteligencjiniewerbalnej.Tozwróciłojegouwagęnajęzyk,
jakimposługująsiędzieci,zwłaszczawmomencierozpoczynanianaukiszkolnej,
aktóryprzyswoiłysobiewichśrodowiskurodzinnym.Zauważyłonbowiem,że
przyczynątrudnościwfunkcjonowaniudzieckawszkolemogąbyćrelacje,jakie
zachodząpomiędzyjęzykiemiwzoramikomunikowaniasię,któreopanowało
onowswoimśrodowiskurodzinnym,asposobamikomunikowaniasięijęzykiem,
jakiegonauczaszkoła.B.Bernsteinująłtonastępująco:
[…]miałemświadomośćrozbieżnościmiędzyformamipraktykikomunikowaniawy-
maganymiprzez[…]szkołęiformąkomunikowania,kuktórejspontanicznieskłaniali
sięjejuczniowie.Byłojasne,żesątoformyopozycyjnewobecsiebie(1990,s.270).
Wrozbieżnościach,którewystępowałypomiędzyformąjęzyka,jakąposłu-
giwałosiędziecko,aformąjęzykapreferowanąwśrodowiskuszkołyB.Bernstein
upatrywałprzyczynęniepowodzeńszkolnychuczniów,którychsposóbkomu-
nikowaniasięodbiegałodtego,jakiuznawanybyłprzezszkołę.Niepowodzenia
szkolne,cosygnalizowałampowyżej,obserwowanebyłygłówniewśróduczniów
wywodzącychsięzklasyrobotniczej,niebyłynatomiastzauważaneuuczniów,
którzypochodzilizklasyśredniej.
BadaniaB.Bernsteinapozwoliłymunasformułowanienastępującychwnio-
sków:
[…]dowodziłem[…],żestosunkispołeczneoddziałująwybiórczonazasadyiorien-
tacjekomunikowania,tezaśsączynnikiemsprawczymdlaregułinterpretacji,wza-
jemnychstosunkówitożsamościichużytkowników.[…]Stosunkispołecznerządzą
tworzonymiprzeznasznaczeniamiiobjawiająsiępoprzezroleustanowioneprzez
testosunki.[…]Znaczeniateoddziałująwybiórczonasłownik,składnię,metaforę
isymbolizację.Istotątegozwiązkuprzyczynowegobyłciągzależności:stosunkispo-
łeczne–role–znaczenia–język–aktykomunikowania(1990,s.271).
