Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
D.Krzemińska,Językidyskurscodziennyosóbzniepełnosprawnościąintelektualną,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-987-2,©byDorotaKrzemińska,2012;©byOficynaWydawnicza„Impuls”,2012
1.2.HipotezaSapira–Whorfa
21
[…]niematakichdwóchjęzyków,którebyłybynatyledosiebiepodobne,aby
możnabyłosądzić,żewyrażajątęsamąrzeczywistośćspołeczną(cyt.za:S.Grabias,
1997,s.47).
E.Sapirzdajesięzatemsugerować,żeodmiennekulturyitworzącyjeludzie,po-
sługującsięróżnymijęzykami,prezentująistotnieróżniącesięformymyślenia.
WeryfikacjątegopogląduzająłsięB.L.Whorf,któryswojądziałalnośćba-
dawcząpoświęciłopisowizachowańjęzykowychIndianHopi.Dokonałonzesta-
wieniastrukturjęzykowychbadanychjęzykówIndianzestrukturamiwybranych
językóweuropejskich(np.angielskim,francuskim,niemieckim),cowrezultacie
stanowiłoporównaniejęzykówpochodzącychzróżnychobszarówrzeczywistości
ikultur.B.L.Whorfwykazał,żestrukturyjęzykówHopiieuropejskichróżniąsię.
Tozkoleizrodziłoprzekonanie,żeodmiennościwfunkcjonowaniujęzykowym
odzwierciedlajązarazemróżnicewpostrzeganiuświata.
R.Wardghaugh(1986),omawiającpoglądyB.L.Whorfa,zauważa,żejęzyk
działaniczymfiltrbądźekrandlarzeczywistości.Determinujeonsposóbwidze-
niaiorganizowaniaświatazarównowodniesieniudosferynatury,jakiżyciaspo-
łecznego.Jednocześniejęzykumożliwiaczłowiekowiwidzenieświata;nietylko
dokonujeopisu,przekazudoświadczeń,leczrównieżwpewiensposóbstanowi
odoświadczeniachjednostki,określającjeitworząc.Językniejestneutralny,ale
angażujesięwdziałaniaczłowieka,niejakonarzucastereotypymyśleniaiwidze-
niaświata.
ZarównoR.Wardghaugh(1986),jakiA.Schaff(1967)zauważają,żetwórcy
omawianejhipotezyzasadniczowyrażająanalogicznepoglądywodniesieniudo
relacjipomiędzyjęzykiemarzeczywistością,jednakstanowiskoB.L.Whorfajest
bardziejdeterministycznewkwestiiuczestniczeniajęzykawprocesiepoznania:
Sapirniemiałnajmniejszychwątpliwościcodoistnieniaobiektywnegoświata,
któryjestodzwierciedlanyprzezjęzyk.Whorfnatomiastuważa,żeświatstanowityl-
kokalejdoskopowystrumieńwrażeń,któremająbyćorganizowaneprzeznaszumysł,
aściślej–przezsystemlingwistyczny(A.Schaff,1967,s.103).
PodsumowującrozważaniadotyczącetezySapira–Whorfa,chcęzwrócić
uwagęnaszczególnąmyślE.Sapira,którazdajesięodzwierciedlaćmójzamysł
potraktowaniabadanegokodujęzykowegowybranejgrupyosóbdorosłychzupo-
śledzeniemumysłowymjakotładlaukazaniafragmentuichżycia.
Badacztenstwierdzabowiem,że
[…]językjestprzewodnikiemporzeczywistościspołecznej[…].Warunkujeoncałe
naszemyślenieospołecznychproblemachiprocesach.[…]Sednosprawytkwi
wtym,iż„rzeczywistyświat”jestwznacznymstopniunieświadomiebudowanyna
grunciejęzykowychzwyczajówgrupy(cyt.za:Z.Bokszański,A.Piotrowski,M.Ziół-
kowski,1977,s.18).
