Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ucieczkaprzedburzą
OpowieśćoHoteluPolskimmaswójpoczątekjeszczeprzedwojną.Jedenzgłównychcelów
partiinazistowskiej,określonyprzezAdolfaHitleraw
MeinKampf
jakousunięcieŻydów
zniemieckiej„wspólnotynarodowej”,wlatach1933-1941byłrealizowanyprzezzachęcanieoraz
zmuszanieŻydówdoemigrowaniazTrzeciejRzeszy.Pojęciaprzymusuorazzachętynie
wykluczająsięwzajemniewtymprzypadku,choćbrzmiąjaktragicznyoksymoron–była
toczęśćopracowanegoplanu,wktóregorealizacjidlaosiągnięciaceluzastosowanowszelkie
dostępneśrodki;odformnaciskuprawnego,psychologicznego,politycznegoiekonomicznego,
stosowaniaprzymusubezpośredniego,dotworzeniarozmaitychinstytucji,którychzadaniem
miałobyćułatwianieemigracji.Jednocześniepodejmowanobrutalneibezprawnedziałania,które
miałyzapobiecpowrotowiemigrantówdoNiemiec.
Po1938rokunazistowskiaparatwładzyzintensyfikowałdziałaniamającenacelu
przyspieszenieemigracjiŻydów,stosującróżnemetodynacisku,awniektórychprzypadkach
rezygnujączdziałaniazgodnegozobowiązującymprawem.Prowadzonotakżepróby
wynegocjowaniazinnymipaństwamiporozumieniadotyczącegoosadnictwaŻydów,pojawiały
sięrównieżpomysłytworzenia„rezerwatówżydowskich”.ProcesemigrowaniaŻydówzNiemiec
zahamowałw1941rokurozkazHeinrichaHimmlera,szefaSSipoiicji;odtegomomentużaden
ŻydniemógłopuścićterytoriumokupowanejEuropy.
PierwszymczynnikiemnaciskunaspołecznośćżydowskąwNiemczechbyłooczywiście
ustawodawstwoantyżydowskiewprowadzanesukcesywnieodmomentudojścianazistów
dowładzy.WykluczanieŻydówzżyciapublicznegoiekonomicznego,ograniczaniepraw,ustawy
norymberskiez1935roku,odbieranieobywatelstwaorazzakazwykonywaniazawodów
stanowiłydlawieluwystarczającąprzyczynęemigracji.Jeżelidodamydotegobojkotyipogromy
Żydów,atmosferęterroru–wydarzeniaszerokoznaneiwielokrotnieomawianewliteraturze
przedmiotu–stajesięoczywiste,żecorazwięcejosóbniechciało„żyćwcieniugilotyny”,jak
pisałwpamiętnikuVictorKlemperer6idobrowolniedecydowałosięnawyjazd.Oczywiście,
prześladowaniamiałycharakterfalowyibyłyzwiązanezsytuacjąekonomiczno-polityczną
wNiemczech;imbardziejnaziściumacnialiswojąpozycjęwkrajuinaareniemiędzynarodowej,
tymformynaciskubyłysilniejszeiskuteczniejsze.PrzeddojściemnazistówdowładzyŻydzi
stanowili1%ludnościNiemiec,czyliokoło700000obywateli.Wedługróżnychszacunków,
dozamknięciagranicw1941rokuzNiemiecwyjechało300000-400000osóbpochodzenia
żydowskiego7.Mimowszystkopodjęciedecyzjioemigracjibyłotrudne–większośćniemieckich
Żydówbyłacałkowiciezasymilowana,ado1938rokuwydawaćsięmogło,żeprześladowania
mającharakterprzejściowy.Wtymokresieodecyzjiowyjeździedecydowałraczejczynnik
ekonomiczno-prawny.Przymusowewysiedlenia(naprzykład
Polenaktion
,czyliakcja
wysiedleńczaŻydówpochodzeniapolskiegowpaździerniku1938),„nockryształowa”oraz
postępującapauperyzacjatejgrupyspołecznejrozwiaływiększośćzłudzeńcodoewentualnej
przyszłościwTrzeciejRzeszy.Większąrolęzacząłwtymczasieodgrywaćczynnik
psychologiczny.Indywidualnewyjazdyzamieniłysięwmasowąucieczkęprzedprzeczuwaną
burzą.
Skorozaśpodejmowanodecyzjęoemigracji,następnepytaniebrzmiało–dokądwyjechać?
TradycyjniekrajamiudzielającymipozwoleniaŻydomnaosiedleniebyłaWielkaBrytania,
Szwajcaria,StanyZjednoczoneorazFrancja.WyjeżdżanooczywiścietakżedoPalestyny,będącej
