Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
doPalestyny,mimoiżnawypłatykapitałuczekałosięczasamidosyćdługo.Bauerpodaje,
żezusługspółekPALTREUiHaavarahkorzystalitakżeŻydzizinnychkrajów–około24000
osób.Razemprzetransferowanoproduktynakwotę140milionówreichsmarek.
Oczywiścieróżnekołażydowskiekwestionowałyporozumienietransferowe,traktującjejako
współpracęzwrogiemiwzmacnianiegospodarkiNiemiec.Oponencitwierdzili,
żeuprawomocnieniudziałańHaavarahsprzyjałobynarastającezagrożeniewobecŻydów
zestronynazistów.
Jakwiadomo,nietrzebabyłonaniedługoczekać;uzasadnieniepojawiłosięwpostaciustaw
norymberskich.
Historycyspierająsięcodotego,czywładzeniemieckiezawarłyporozumienietransferowe
raczejzewzględówekonomicznychczyideologicznych.Faktemjest,żew1937rokuniemiecki
eksportdoPalestynystanowił0,5%ogólnegoeksportu(ponad27milionówreischmarek).Groźba
bojkotuNiemiec,którąwykorzystywałCohenwswoichrozmowachznazistowskimi
decydentami,mogłabyćargumentemwroku1933,alejużniepodkonieclattrzydziestych.
Zdrugiejstrony,mimowzrostugospodarczegoNiemiec,konfiskatmajątkówżydowskich
irozpoczynającychsięprzymusowychwysiedleń,ciągłegoograniczanialistyproduktów,atakże
zmianyimigracyjnejpolitykiBrytyjczyków,porozumienieHaavarahutrzymywanowmocy
ażdoostatnichmiesięcyprzedwybuchemdrugiejwojnyświatowej,choćodpołowyroku1938
zauważanebyływyraźnepróbyrozwiązaniatejumowy,podejmowaneprzeznazistów.Wtym
okresiewprowadzalioniwżyciebardziejefektywneikorzystniejszezichpunktuwidzenia
sposobyprzyspieszeniaemigracjiżydowskiej.Wydajesięwięc,iżważniejsząrolęodegrałtutaj
czynnikideologiczny–emigracjabyławażniejszaniżekonomia.
1938byłrokiemprzełomowymwkwestiiemigracji.
Anschluss
Austrii,żądanianiemieckie
wobecCzechosłowacjiorazkolejnafalaprześladowańŻydówwTrzeciejRzeszyspowodowały
gwałtownywzrostliczbyuchodźców.Podnaciskiemopiniimiędzynarodowej(szczególnie
organizacjiżydowskichinastawionejprzychylniedouciekinierówzNiemiecopiniipublicznej
wStanachZjednoczonych)prezydentUSAFranklinD.Rooseveltzwołałmiędzynarodową
konferencję,któramiałarozwiązaćproblemimigrantów.Liczyłnato,żeudasiępomóc
uchodźcomprześladowanymprzeznazistówbezwydawaniadodatkowychfunduszyizmiany
systemukwotimigracyjnych.WjegoopiniiprzywództwoAmerykiwnegocjacjachzNiemcami
natematwydawaniapozwoleńnawyjazddoinnychpaństwmiałotakżeusatysfakcjonowaćkoła
żydowskiewUSA.
Konferencjaodbyłasię6-15lipca1938rokuwefrancuskimuzdrowiskuÉvian-les-Bains.
Zaproszenieotrzymało39państw,ajejoficjalnymtematembyło„Umożliwianieimigracji
uchodźcówpolitycznychzNiemieciprzypuszczalnieAustrii”.Jednocześniejednakkładziono
nacisknastwierdzenie,iżodżadnegokrajunieoczekujesięprzyjęciawiększejliczby
emigrantów,niżokreślajątoprzepisyprawneposzczególnychpaństw.Efektemkonferencjibyło
utworzenieMiędzyrządowegoKomitetudoSprawUchodźców(IGCR),któregoprezesemzostał
GeorgeRublee.ZadaniemIGCRmiałobyćpodjęcienegocjacjizNiemcami,któremiałynacelu
ułatwienieemigracjiniemieckichiaustriackichŻydów.Powołanietejorganizacjiwydawałosię
konieczne,bowiemistniejącestrukturyLigiNarodów,takiejakWysokaKomisjadoSpraw
Uchodźców,niebyłyupoważnionedoprowadzeniarozmówzTrzeciąRzeszą,któraw1934roku
wystąpiłazLigi.DoÉviandelegacjiniemieckiejniezaproszono.
PozapowołaniemIGCRkonferencjazakończyłasięfiaskiem–państwazachodnieniechętnie
przyjmowałyŻydówiniepodjętożadnychkrokówwceluzmianprzepisówimigracyjnych.Wręcz
przeciwnie,większośćpaństwzaostrzyłajew1938roku(zawyjątkiemUSAiWielkiejBrytanii).
Podkoniecroku1938rządnazistowskipodjąłnegocjacjezIGCR;wtymczasiewNiemczech
rozpoczętoopracowywaćinneplanyemigracjiŻydów.Jednocześniepodjętokrokimającenacelu
