IBUK Libra

SławomirCzetwertyński

tejdeﬁnicjimożnadojśćdowniosku,żeperspektywaontologicznatrwawduchu

materializmuorazwskazujeścieżkęidealizacji,podkreślającznaczeniedecyzji

ludzkich.Idealizacjaprzebiegawięcwkierunkuodkrycianaczelnegoczynnika,

zktóregomożnawyprowadzićdecyzjegospodarczeczłowieka.

Perspektywaontologiczna,właściwadlaekonomiijakotakiej,łączysięsilnie

zprądemmyślowymJohnaS.Milla(1844,s.144)ijegopróbązdeﬁniowania

ekonomiipolitycznejprzezpodmiotdziałańgospodarczych-azatemczłowie-

kagospodarującego.Wtensposóbsformułowanoidealizacjęczłowieka,który

działawwarunkachgospodarkiidokonujewyborówwsposóbracjonalny.To

właśnieracjonalnośćnależyuznaćzaczynniknaczelnywidealizacjiteoriieko-

nomii.Jesttostanowiskoodrębneodmyśliinstytucjonalnej,gdzieracjonalność

zastąpionosiłązwyczaju(Hodgson,1998,s.168).

Stanowiskogłoszące,żeracjonalnośćjestczynnikiemnaczelnym,wyma-

gagłębszejreﬂeksji,gdyżnaobecnympoziomierozwojuheterodoksjiekono-

micznejwydawaćbysięmogło,żepostulatracjonalności,itoracjonalności

rzeczowej,czyteżhiperracjonalności,zostałzmiękczonylubnawetodrzuco-

ny.Faktycznieidealizacjaczłowiekagospodarującegojestpoprosturedukcją

wszelkichjegomotywówdojednego,właściwegodlaspecyﬁcznejperspekty-

wyontologicznej.Materializmwniejzawartywzasadziekierujeścieżkęide-

alizacyjnąnabadanieprocesówoptymalizacyjnych.Procestennależyrozumieć

jakowybórmiędzyzastosowaniamirzadkiegozasobu,awjegoidealizacjijako

wybórczysty,pozbawionyjakichkolwiekczynnikówubocznych.Natakimpo-

ziomieabstrakcjiracjonalnośćjestjedynymmożliwymczynnikiemdeterminu-

jącymwybór.Iniechodzituoto,żeracjonalnośćjestimperialistycznącechą

ludzkiegoumysłu,którawyeliminujewrealnychprocesachinneczynniki,lecz

oto,żewsytuacjiabstrakcyjnej,gdybyniewystępowałyinneczynniki,czło-

wiekpostąpidoskonaleracjonalnie.Stanowiskotobudzibardzosilnekontro-

wersje,gdyżsytuacjabliskaabstrakcyjnej,wktórejczłowiekdokonujewybo-

rówgospodarczych,niewystępujewrzeczywistości.Wrzeczywistościzawsze

dochodzączynnikiuboczne,odpowiedniomodyﬁkującezachowania.Dlatego

teżbezpośredniaekstrapolacjazachowańfaktualnychzpoziomuidealizacjima

niskiwaloreksplanacyjny.Zawszewystępująjakieśczynniki,którychalbonie

możnaodseparowaćlubwyeliminować,albowogóleniesposóbichexantezi-

dentyﬁkować.Zdrugiejstronyczynnikifaktualniewystępującemogąbyćwda-

nym,konkretnymprzypadkumałoistotneiwtakimraziepredykcjanapoziomie

idealizacyjnymbędziezbliżonadostanufaktycznego.

Wprzypadkuczłowiekagospodarującegojegokrytykaopierasięgłówniena

fakcie,żejesttomodeldalekouproszczony(Dzionek-Kozłowska,2018,s.8,

117-118;Matysiak,1999,s.9;Lipiński,1981,s.191-195).Stanowiontypide-

alny,któregoniesposóbwrealnymświecieodnaleźć.Krytycytakiegomode-

lowaniaczłowiekabędąstwierdzać,żeczłowiekgospodarującyniejestnawet

Brak wyników