Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czasowydziełaidecydujeokonstrukcjiszkieletuharmonicznegoformy19.
Tegorodzajupojęcietonalnościstosujesięzarównodoopisucechkonstruk-
cyjnychpojedynczychczęścicyklu,mówiącowłasnościachtonalnychalle-
grasonatowegoczyronda,lubcałegocyklu,kiedytowskazujesięnaprzy-
kładnatonalnerelacjepomiędzyczęściamisonatyczysymfonii(Dahlhaus,
1998,s.625).Ztejperspektywymówisięczęstooflcałościowymplanieto-
nalnym”(entiretonalplan)kompozycji(por.np.Rosato,2013,s.372),
arelacjetonalnepomiędzyczęściamiutworów,będąceprzedmiotemanaliz
muzycznych,stająsiępodstawądoformułowaniawnioskówdotyczących
takzwanejspójnościtonalnejdzieła(Dahlhaus,1998,s.625).
(10)Tonalnośćrozumiesięteżwścisłymsensiewodniesieniuwyłącznie
domuzykiartystycznejZachodujakospecyficznąiróżnąodmodalnejipo-
zbawionejcechtonalnościdur-mollformęekspresjikulturowej,dominującą
pomiędzyokresemsupremacjimuzykimodalnej(przedrokiem1600)
amomentempojawieniasięmuzykipozbawionejcechtonalnych,wtym
atonalnejidodekafonicznej(poroku1910).Niektórzymuzykolodzy,do-
puszczającyistnienietonalnościwinnychrodzajachmuzyki,dookreślają
pojęcietonalnościstosowanewtymsensieróżnymiprzymiotnikami,jakna
przykładfltonalnośćpowszechnejpraktyki”(commonpracticetonality)(por.
Huoviuen,Tenkanen,2007,s.197),alezabiegtakinależyraczejdowyjątków
niżdoreguły.Sąteżtacy,którzytwierdząwręcz,żejeszczeflwharmonice
wczesnegobarokubrakbyłokierunkowościtonalnej;kompozytorzyzaj-
mowalisięwyłącznieeksperymentalnymposzukiwaniemefektówakordo-
wych”(Bukofzer,1970,s.28).WedługManfredaBukofzerawmuzycerene-
sansurelacjamipomiędzynastępstwemakordówrządziłyniezasady
___
___
___
___
___
_
dziełamuzycznegowskazywanymczęstojakojedenzjegopodstawowychczynnikówspajają-
cychjestmelodyka(por.Rosato,2013),azatemtakżeschematmetrorytmicznyfrazy.
19Wartopodkreślićwtymmiejscu,żemożliwościpoznawczeczłowiekanieposiadającego
słuchuabsolutnegosądośćograniczonepodwzględemrozpoznawaniarelacjitonalnych
pomiędzyodległymiwprzebiegumuzycznymfragmentami.Jakwskazująwynikisłynnych
jużbadańprzeprowadzonychprzezNicholasaCooka(1987),zasięgczasowyrozpoznawania
relacjitonalnychpomiędzyfragmentamimuzycznymiwynosiokołojednejminuty,podczas
gdywiększośćkompozycji,codoktórychpostulujesiękluczowąrolęrelacjiharmonicznych
pomiędzyfragmentamiczęściczyczęściamidzieła,przypisująctymrelacjomistotneznaczenie
formotwórcze,przekraczazwykleznaczącoczasjednejminuty.JakpodkreślaMargulis,wyni-
kibadańCookawspierajątwierdzenie,żefllokalnerelacjesąbardziejistotnedlawiększości
słuchaczyniżrodzajodległychpowiązańuprzywilejowywanychprzezteoretykówmuzykize
względunaichrolęwtworzeniuwrażeniajedności[dzieła]”(fllocalrelationshipsaremore
salienttomostlistenersthanthekindoflong-rangeconnectionsprivilegedbymusictheorists
fortheirroleinadvancingimpressionsofunity”Margulis,2014,s.129).Cookpodkreślajed-
nak,żenieistniejeżadnanieodłącznakonieczność,abymuzykologicznaanalizastruktury
muzycznejodzwierciedlaładokładniesposób,wjakipercypujetęstrukturęsłuchacz(ibid.,
s.203).
23
