Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
muzykiwymykasięczęstoopisowijęzykowemu,owowspólneźródło,ja-
kimjestwspomnianatrudnouchwytnarelacjapomiędzystrukturąmuzyki
asubiektywnymidoznaniamiodbiorcy,nieprzyczyniasięwistotnysposób
doograniczeniawieloznacznościterminu’tonalność’.
Liczbaużywanychznaczeńpojęciatonalnościtrudnajestdojedno-
znacznegooszacowania.Hyerwymienianaprzykładosiemróżnychsposo-
bówrozumieniapojęcialtonalność’.RównieżCarlDahlhauswskazujena
osiem,choćniedokładnietychsamychcouHyera,różnychzakresówse-
mantycznychtegoterminu12.Niemajednakzgodywśrodowiskumuzyko-
logówcodoakceptacjiowychzakresówsemantycznychorazzasadnościich
zastosowaniawokreślonychkontekstach.Dotyczytonawetdefinicjipojęcia
ltonalność’wskazywanychprzezobuwymienionychtuautorów.SamCarl
Dahlhaus,naprzykład,jakcelniezauważaWilliamThomson(1999,s.4),
stosowałtopojęcieconajmniejwdwóchsensach.Razposługiwałsięnimdo
opisurelacjimelodycznychwwielogłosowejmuzycemodalnej,innymra-
zemwskazywał,żetonalnośćjestzjawiskiemopozycyjnymdomodalności
(por.Dahlhaus,1968).
***
Abyuchwycićróżnorodnośćsemantycznąpojęciatonalności,przedsta-
wionoponiżejprzykładoweróżnesposobyrozumieniategopojęcia,jakie
odnaleźćmożnawpiśmiennictwiemuzykologicznym:
(1)Wnajszerszymchybarozumieniupojęcietonalnościdotyczywraże-
niakoherentnościukładudźwiękowego-intersubiektywnegowrażenia
ładu-którejestwynikiemwpływunasłuchaczawszystkichelementów
składającychsięnakompozycjęmuzyczną(por.Norton,1984,s.4-10;Ja-
rzębska,1994,s.56-57).Wtakimujęciuempirycznieuchwytnyładskładają-
cysięnatonalnośćzależynietylkoodcechorganizacjiwysokościowejmu-
zyki,aleteżodinnychcechprzebiegumuzycznego,takichjakrytm,
dynamikaczyporządekbarwdźwięku.
(2)Niecomniejszerokorozumianepojęcietonalnościstosowanejest
wceluodróżnieniazjawiskmelicznychodnp.rytmicznychczydynamicz-
nych(Dahlhaus,1998,s.624).Wtymsensieterminltonalność’wykorzysty-
wanyjestdoopisukażdejorganizacjidźwiękóworóżnejwysokości(por.
Adler,1911,s.49i67-69).AnnaCzekanowska,posługującsięterminem
___
___
___
___
___
_
12Podobniejakwprzypadkuniektórychróżnicwznaczeniupolskiegosłowatonalność
iangielskiegotonality,takżeznaczenieniemieckiegoTonalitätczyfrancuskiegotonalitéprzyj-
mujeniekiedyspecyficznewyłączniedlajęzykówrodzimychoryginalnezakresysemantyczne,
cowpływadodatkowonawielośćrozumieńtegopojęcia.
19
