Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
funkcjonujedziśwwieluróżnych,częstowzajemniewykluczającychsię
znaczeniach.JakcelniezauważaRogerScruton,flkoncepcjetonalnościróż-
niąsiętakdalece,iżtrudnosięobecniezorientować,czegonieobejmujeta
kategoria”10(Scruton,1999,s.239).Przyczynytejwyjątkowejnatleinnych
terminówmuzycznychwieloznacznościpojęcialtonalność’związanesąza-
równozhistorycznymiprzemianamistylówmuzycznych,dokonującymisię
równoleglezrozwojembadańmuzykologicznych,jakrównieżzezmieniają-
cymisięparadygmatamibadawczymi,którewpływałyiwpływająnater-
minologięmuzykologicznąpodziśdzień.
JakujmujetozwięźleBrianHyer,flNaprawdziwąobfitośćdefinicjiter-
minu[tonalność]złożyłosięwieleczynnikówmuzycznychidyskursyw-
nych”11(Hyer,2002,s.726).Niebezznaczeniajesttutajtakżesamatradycja
nazewnicza,którawzależnościoduprawianejsubdyscyplinymuzykolo-
gicznejodwołujesięczęstodoróżnych,specyficznychdlaniejperspektyw
badawczych.Naprzykładperspektywateoretyczno-muzycznazwiązana
zhistoriąmuzykiartystycznejZachoduskłaniadoujmowaniazjawiskmu-
zycznychprzezpryzmatinnychkategoriiopisuniżperspektywabadacza
muzykispołecznościplemiennych,stanowiącychważnyprzedmiotbadaw-
czyetnomuzykologii.Zdrugiejstronyzauważyćnależy,żeźródłaznaczenia
pojęcialtonalność’związanesązistnieniempewnejtrudnouchwytnejrelacji
pomiędzyobserwowanymiwłasnościamistrukturalnymizjawiskmuzycznych
aszerokorozumianąsferąsubiektywnegodoświadczaniatychwłasności.Wła-
snościtewwieluprzypadkachtraktowanesąjakozjawiskaocharakterzein-
tersubiektywnym.Ponieważjednaksferadoświadczeniasubiektywnego
___
___
___
___
___
_
entropiispektralnejokreślanesąmianemnietonalnych.Wzupełnieinnymznaczeniuposługu-
jąsięnatomiastpojęciemtonalnościjęzykoznawcy.Językitonalne(określaneniekiedyteżjako
ltoniczne’lubltonowe’,przyczympojęcieltoniczne’używanejestsporadycznietakżejako
określeniepodkategoriijęzykówtonalnych)tojęzykiflwktórychinherentnymskładnikiem
każdejsylabyjestfonologiczniedystynktywnawzględnawysokośćtonumelodycznego”
(Laskowski,1999,s.278).Innymisłowy,tonalnośćjęzykapoleganawykorzystaniuoprócz
cechbarwowychdźwiękutakżewzględnejwysokościdźwiękujakocechyróżnicującejsylaby,
traktowanedziękitemujakoodrębnekategoriefonologiczne.Zróżnicowanietomożewpły-
waćnainterpretacjęsemantyczną(tonleksykalny)lub/igramatyczną(tongramatyczny)słów
złożonychzdanej/ychsylab/y(por.np.Halme,2004).Możnazatempowiedzieć,żepojęcie
tonalnościwlingwistyceodnosisiędotakiejcharakterystycznejcechyjęzyka,którapolegana
tym,iżwzględnawysokośćdźwiękupełnifunkcjesemantycznei/lubgramatyczne.Wcelu
uniknięciamożliwychnieporozumieńzwiązanychzestosowaniemterminultonalność’wnie-
muzykologicznychsensachwszędzietam,gdziepojęcietostosowanejestwinnymniżmuzy-
kologicznymznaczeniu,zostałotopodkreślonedodatkowymopisem.
10flConceptionsoftonalityhaverangedsowidely,thatitisnowhardtoknowwhatis
excludedfromthecategory”(Scruton,1999,s.239).
11flAnumberofmusicalanddiscursivefactorshavecontributedtoaveritableprofusion
ofdefinitionsfortheterm”(Hyer,2002,s.726).
18
