Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Instrumentypolitykizagranicznej
21
skutecznieprzyczynićsiędozmniejszeniabardzosilnychnastrojówantyzachodnich
–aprzedewszystkimantyamerykańskich–wkrajachmuzułmańskich,któretonastroje
sąpożywkądlawszelkiegorodzajuruchówfundamentalistycznych31.
Poważnadebatadotyczyłateżkwestiiwpływuorganizacjimiędzynarodowychna
państwaitraktowaniaichjakoinstrumentupolitykizagranicznejpaństwa.Głoswtej
debaciezabrał,międzyinnymi,JohnMearsheimer.Opierającsięnaneorealistycznej
koncepcjiWaltza,doszedłdoprzekonania,iżorganizacjemiędzynarodowemogąbyć
instrumentemsłużącymosiąganiucelówpolitykizagranicznej,aletylkowprzypadku
wielkichmocarstw32.Zgodniezrealistycznymspojrzeniem,stosunkimiędzypaństwami
zdominowanesąprzezrywalizacjęisiłę.Wrezultaciecodokwestiibezpieczeństwa,
którajestwtejkoncepcjigłównymcelempaństw,mocarstwasąwstaniezdominować
danąorganizacjęmiędzynarodowąitakpokierowaćprocesemdecyzyjnymwramachtej
instytucji,byjejdziałaniabyłyzgodnezinteresemdanegomocarstwa33.Słabszepań-
stwaniemajątakichmożliwości.
Adwersarzamirealistówwdebacienatematwpływuorganizacjimiędzynarodowych
nazachowaniepaństwbylizwolennicynurtuokreślanegomianemliberalnegoinstytu-
cjonalizmu.Jakkolwiekpodzielająonistanowiskorealistów,żepaństwasąegoistycz-
nymipodmiotami,działającymiracjonalniewsystemiemiędzynarodowym,którego
głównącechąjestanarchia,tojednakprzekonują,iżorganizacjemogąbyćskutecznym
instrumentempolitykizagranicznejpaństw.Instrumentem,któryniejestzarezerwowany
tylkodlawielkichmocarstw.Działaniaorganizacjimiędzynarodowych,wedługinstytu-
cjonalistów,mająmożliwośćwzajemnegooddziaływanianapaństwaczłonkowskie,co
wpływanazachowaniapaństwwjednakowysposób34.
Należyteżzauważyć,coczyniJustynaZając,żepodziałuinstrumentówpolityki
zagranicznejmożnadokonywaćwedługkilkukryteriów.Itak,kryteriumprzedmioto-
wepozwalawyodrębnićinstrumentypolityczne,ekonomiczne,wojskowe,kulturowo-
-ideologiczneorazinne.Zewzględunakryteriumczasowewyróżniasięinstrumenty
krótko-,średnio-idługofalowe.Zpunktuwidzeniasposobuoddziaływaniawyróżniane
sąnatomiastinstrumentydwustronneiwielostronne35.
AnalizującinstrumentypolitykizagranicznejStanówZjednoczonychwobecpaństw
AmerykiŁacińskiej,najwygodniejjestposłużyćsiękryteriumprzedmiotowym.Po-
zwalatodokonaćpodziałutychinstrumentównapolityczne,militarneiekonomiczne.
SpecyfikarelacjiStanówZjednoczonychzeswymipołudniowymisąsiadamipowoduje,
iżkażdakategoriainstrumentówprzenikasięzinnymi.Wrezultacieniemakonieczno-
ścidokonywaniapodziałuinstrumentówlatynoamerykańskiejpolitykiUSAnawiększą
31
RobertdeWijk,TheLimitsofMilitaryPower,„TheWashingtonQuarterly”,Winter2002,s.87;
FrancisFukuyama,Amerykanarozdrożu.Demokracja,władzaidziedzictwoneokonserwatyzmu,DomWy-
dawniczyRebis,Poznań2006,s.164–165.
32
JohnMearsheimer,ARealistReply,„InternationalSecurity”,Summer1995,s.82–83;zob.też:John
Mearsheimer,TheFalsePromiseofInternationalInstitutions,„InternationalSecurity”,Winter1994,s.2–49.
33
CarolynM.Shaw,Cooperation,ConflictandConsensusintheOrganizationofAmericanStates,
PalgraveMacmillan,NewYork2004,s.18.
34
Ibidem;zobteż:LisaMartin,CoerciveCooperation,PrincetonUniversityPress,N.J.,1992;Ro-
bertO.Keohane,LisaMartin,ThePromiseofInstitutionalTheory,„InternationalSecurity”,Summer1995,
s.39–51.
35
JustynaZając,op.cit.,s.81–82.
