Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Instrumentypolitykizagranicznej
17
własnejautonomiiiwpływów,bądźjakoproces,któregoistotąjestścieraniesięinte-
resównarodowychposzczególnychpaństw,zdominowanajestonaprzezrywalizację.
Współpracaiwspółdziałanieniesąwykluczone,choćwystępująwznikomymstopniu.
Jakożedlarealistówpodstawowącechęsystemumiędzynarodowegostanowianarchia,
zasadniczymcelempolitykizagranicznejkażdegopaństwajestzapewnieniesobiebez-
pieczeństwa,niezależnościiwpływów.Pojmowanawtymsensieskutecznapolityka
zagranicznamusibyć,wedługrealistów,budowananasilepaństwa11.
Realizmbyłpowszechniepostrzeganyjakoteoriastosunkówmiędzynarodowych,
któracałkowicieignorowałanormatywnyaspektpolityki,sugerując,iżniemanato
miejscawprawdziwejteoriistosunkówmiędzynarodowych12.ZakwestionowałtoKen-
nethWaltz,którypodkonieclatsiedemdziesiątychXXwiekudałpoczątektakzwanemu
nurtowineorealistycznemu.Zaproponowałonnaukowewyjaśnieniemiędzynarodowe-
gosystemupolitycznego.Sugerującnowespojrzenienastudianadstosunkamimiędzy-
narodowymi,jednocześnieopierasięonnapodstawowychzałożeniachrealizmu.Wdal-
szymciągupodstawowącechąsystemumiędzynarodowegojestanarchia.Wrezultacie
Waltzwykluczamożliwośćautomatycznegowystępowaniaharmoniiwsystemiemię-
dzynarodowym.Wynikato,wedługniego,ztrzechzałożeń:1)państwobędzieużywać
siły,byosiągnąćswojecele,jeśliuzna,żeosiągnięcietychcelówzapomocąsiłybędzie
korzystniejszeniżutrzymywaniepokoju;2)ponieważkażdepaństwojestostatecznym
sędziąwswojejsprawie,możewięconowkażdejchwiliużyćsiły;3)ponieważkażde
państwomożezawszeużyćsiły,wszystkiepaństwamusząbyćcałyczasgotowedood-
parciaatakulubponiesieniakosztówwłasnejsłabości13.Dlaneorealistycznejkoncepcji
Waltzaznaczeniepojęciapolitykazagranicznajestraczejskutkiemwłaściwości,jakie
posiadasystemmiędzynarodowy,aniżeliskutkiemdziałańpaństwa.Wrezultaciemówi
onraczejopolitycemiędzynarodowejniżopolitycezagranicznej14.
Wszelkieteorierealistycznemająjednakpewnewspólnezałożeniadotyczącenatury
funkcjonowaniapaństwwstosunkachmiędzynarodowych.Możnajestreścićwtrzech
punktach.Popierwsze,systemmiędzynarodowycechujeanarchia,dlategoniemożna
mówićożadnymrządziecentralnym,światowym,ojakiejśwładzysuwerennej,wge-
stiiktórejleżałobydecydowanieoużyciusiły.Podrugie,państwasąpodstawowymi
aktoramiwpolitycemiędzynarodowejimogąbyćpostrzeganejakoaktorzyjednolici
icelowi(działający,byosiągnąćkonkretnycel).Potrzeciewreszcie,państwakierująsię
własnyminteresem,anajważniejszyminteresemkażdegopaństwajestprzetrwaniejako
niezależnepolitycznieciało15.
PojawieniesięuprogulatosiemdziesiątychXXwiekuneorealistycznejkoncepcji
spowodowało,żerozgorzałagorącadyskusjamiędzyzwolennikaminurtuzapoczątko-
wanegoprzezWaltzaazwolennikaminurtuliberalnegowbadaniachnadstosunkami
11
TeresaŁoś-Nowak,op.cit.,s.260.
12
NicholasRugger,PoliticalTheoryandInternationalRelations:PromisedLandorExitfromEden,
„InternationalAffairs”2000,nr4,s.757.
13
KennethN.Waltz,Man,theState...,s.160.
14
KennethN.Waltz,TheoryofInternationalPolitics,McGraw-Hill,NewYork1979,s.127.
15
JonathanMonten,ThucydidesandModernRealism,„InternationalStudiesQuarterly”2006,nr50,
s.8.
