Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
JACEKGRZYBOWSKI
sięwkonstruowaniunowegospołeczno-prawno-cywilizacyjnegoładu.Azatem
doimperialnychcechniewątpliwienależą:ekspansja,hierarchiaiporządek8.
ImperiumAleksandra–światnaszymdomem
Pierwszeimperia,jakiewskazalibyśmy,wykorzystującdefinicjeiznaczenia
podanepowyżej,odnajdujemynaBliskimWschodzie-wEgipcie,Babilonii,
AsyriiczyPersji.Kulturyicywilizacje,którepojawiłysięwdorzeczachNilu,
EufratuiTygrysukilkatysięcylatprzedChrystusem,stworzyłyhistorycznie
pierwszeimperialnestrukturypolityczne9.
Jeślijednakimperiumtozeswejdefinicjirodzajpolitycznejikulturowej
uniwersalizacjiiunifikacji,historycznienajsłynniejszyminajbardziejrozpozna-
walnymjestniewątpliwiepotężnepaństwoAleksandraMacedońskiego.Było
onotworempolitycznieoryginalnym-opierałosięnastrukturzeterytorialnej,
anieobywatelskiej(jakgreckiepolis)czyetnicznej(jakmonarchiamacedońska).
Jegoprzestrzeniniewyznaczaliobywateleanilud,leczterenpodbityzapomocą
oręża.Obszarimperiumtożsamybyłzτελός(celem)-militarnymipolitycznym
zamierzeniemwładcy.StądsamAleksanderWielki-konstytucyjnyidziedziczny
królMacedończyków,hegemon,herosGreków,naczelektórychruszyłnapodbój
znienawidzonychPersów,zmocyprawapodbojuwładcaPersjiorazwładcaEgip-
tu-byłspoiwemscalającymtenpolitycznytwórzIVwiekuprzedChrystusem
10
.
Cozdecydowałoopotencjaletegospołeczno-militarnegoprojektu?Niewąt-
pliwiemonarchiaAleksandrawykroczyłanietylkopozagranicemiast-państw,
aletakżepozaetniczneikulturoweobszaryGrecji.Zyskaławymiaruniwer-
salny,choćnapewnoniestanowiłajednolitejstruktury.Siłąstałosięodważne
8Por.A.Colas,dz.cyt.,s.30.
9Zob.szerzej:A.B.Lloyd,AncientEgypt.Stateandsociety,Oxford2014;B.J.Kemp,Starożyt-
nyEgipt.Anatomiacywilizacji,Warszawa2009;S.Ikram,AncientEgypt.AnIntroduction,Cam-
bridge2009;F.Daumas,Lacivilisationdel’Égyptepharaonique,Arthaud1971;J.Malcolm,The
HistoryofPersia:FromtheMostEarlyPeriodtothePresentTime,t.1,ContaininganAccountof
theReligion,Government,Usages,andCharacteroftheInhabitantsofthatKingdom,Murray,
London1829;J.Wiesehofer,AncientPersia,I.B.Tauris,2001;J.Curtis,AncientPersia,Univer-
sityofMichigan2000;EmpiresofAncientPersia.GreatEmpiresofthePast,ed.M.Burgan,
T.G.Urban,NewYork2009;ForgottenEmpire:TheWorldofAncientPersia,ed.J.Curtis,N.Tal-
lis,Berkeley,LosAngeles2005;L.Llewellyn-Jones,KingandCourtinAncientPersia559to331
BCE.DebatesandDocumentsinAncientHistory,Edinburgh2013.
10Por.W.Tarn,Cywilizacjahellenistyczna,tłum.C.Kunderewicz,Warszawa1957,s.138;K.No-
wotka,AleksanderWielki,Wrocław2004,s.298-324.
