Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Przyczymcorazwiększywpływnachłopskąruchliwośćprzestrzennąispołeczną
badaczezaczęliwidziećwfunkcjonowaniumiast,gdziepoddanizewsimogli
sięlegalnieprzenosićpouzyskaniuzwolnieniazpoddaństwa(tzw.libertacji)
151
.
Wokresiepowojennympoczątkowopodnoszonojeszczeznacznąmobilność
chłopówstaropolskich152,alejużpiątaiszóstadekadaXXwiekuwiązałasię
zposzukiwaniemwbadaniachprzejawówwalkiklasowejiwyzyskupoddanych,
atakżezatrzymywaniaprzezpanówsiłyroboczejwposzczególnychdobrach
ziemskich153.Nienegując,żegdzieniegdzie,wróżnymczasietaksięmogło
zdarzyćpodwpływemzjawiskklimatycznychczygospodarczych,ocenata
miałaraczejcharakterideologiczny.Niepodnoszonorzeczywistychproble-
mówdworuikmiecizwiązanychzutrzymaniemodpowiednichnakładów
najemnejsiłyroboczej,cobyłokwestiązasadnicząwkrajuoniskimstopniu
zaludnienia,utrzymującymsięgłówniezrolnictwa154.Pojawiałysięjednak
głosypodnoszącewysocemobilnywymiarżycianiższychstanówspołecz-
nychwRzeczypospolitejprzedrozbiorowej,zwłaszczawobrębiechłopskich
mikroświatów
155
.Jednocześnienadalprzestrzeganoprzedbezkrytycznym
wykorzystywaniemówczesnejpublicystyki
156
.Próbycorazśmielszegosięgania
poźródłamasowe,zwłaszczadotyczącenapływuchłopówdorzemiosłmiej-
skich,zaczęłyodsłaniaćprawdziwąnaturęzjawiskamigracjiwewnętrznych,
powiązanejzlokalnymrynkiempracyidóbr157.Pozatymzaczętokorzystać
J.J.Adamus,Uwagiopierwotnymmałżeństwiepolskimisłowiańskim,nPamiętnikHistoryczno-
-Prawny”4(1927)1,s.3-27;W
.Abraham,Zawarciemałżeństwawpierwotnymprawiepolskim,
Lwów1925;por.C.Kuklo,RodzinachłopskawdawnejPolsce...,s.170.
151J.Talko-Hryncewicz,MieszkańcyKrakowaX-XXwieku.Studiumantropo-bio-socjologiczne,
Kraków1926,s.30;J.Ptaśnik,MiastaimieszczaństwowdawnejPolsce,wyd.2,Warszawa1949,
s.293-294.
152R.Szewczyk,LudnośćLublinawlatach1583-1650,Lublin1947,s.14;W
.Dworzaczek,„Do-
browolne”poddaństwo…,s.25-26;tenże,Przenikaniebarierstanowych,[w:]DziejeWielkopolski,
t.1:Doroku1793,red.J.Topolski,Poznań1969,s.498-501.
153J.Bieniarzówna,Walkachłopówwkasztelaniikrakowskiej,Warszawa1953,s.102;E.Trzyna,
Wtórnepoddaństwo,[w:]Historiachłopówpolskich,t.1:DoupadkuRzeczypospolitejszlacheckiej,
red.S.Inglot,Warszawa1970,s.308-319;W
.Urban,Poddaniszlacheccywwojewództwiekrakowskim
wdrugiejpołowieXVIIIwiekuiichopórantyfeudalny,Wrocław1958.
154Zob.G.Jawor,Ludnośćchłopska...,s.78-80;C.Kuklo,DemografaRzeczypospolitej…,
s.261-267;R.Poniat,Służbadomowa…,s.166-167.
155B.Baranowski,KulturaludowaXVIIiXVIIIw.naziemiachPolskiŚrodkowej,Łódź1971,
s.385-386;por.tenże,LudziegościńcawXVII-XVIIIw.,Łódź1986.
156Cz.Hernas,Wkalinowymlesie,t.1,Warszawa1965,s.76inn.
157J.Bieniarzówna,ChłopiwrzemioślekrakowskimwXVIIw.,„PrzeglądHistoryczny”42(1956),
3,s.497-514;tejże,PrzenikaniechłopówdoKrakowawXVIIw.,[w:]ZdawnegoKrakowa.Szkice
iobrazkizXVIIwieku,Kraków1957,s.82-112.Niedostrzeganotegowewcześniejszychpracach
43
