Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinypolskiejrefleksjipsychologicznej
douświadomienia),Uprzytomny”czyodbywającysięUzaudziałemwie-
dzyiwoli”.Towskazujenaistnieniesporegoizróżnicowanegosłownic-
twajużnarelatywniewczesnychetapachrozwojupolskojęzycznejmyśli
psychologicznej(Dobroczyński,2005).
NakoniectegoUterminologicznegointerludium”wartowspomnieć
ojeszczejednyminteresującymrozumowaniu,którepojawiłosięwtek-
ściezprzełomuXVIIIiXIXwieku.Pokazujeono,żejużwtedyzdawa-
nosobiesprawęzsubtelnychróżnicistopniowań,któretrzebabraćpod
uwagęwtrakcierefleksjinadpodmiotowością.OtóżksiądzWyszomir-
skiwtekścieUwagifilozoficznenadmowąludzką,amianowiciepolską,
przezX.Wyszomirskiego,opublikowanymwUPamiętnikuWarszawskim”
(1809),wewnikliwysposóboddzieliłprocesypsychicznecharakteryzu-
jącesięwyższymstopniempodmiotowościisprawczegoudziałuwnich
naszegoUja”odtakich,któresięnamraczejzdarzająiktórychźródłojest
dlanasniezawszejasne.Wszystkowskazujenato,żetakadystynkcja
jestdopewnegostopniatożsamazobecnymwewspółczesnejpsychologii
anglosaskiejrozróżnieniemnadoingsihappenings.
Unas,niemaszpospolitszegoobyczajumówienia,jak,chcemisięjeść,
chcemisiępić.Mówiącto,niemówimy:jachcę,alemniesięchce:więc
to,chcemisię:wyrażanaprzódwewnętrzneczucie;powtóreczucie,któ-
rebezmojegoprzyłożeniasię,samosięwemnieodzywa;nakoniecwyraża
czucie,którejakniebyłowmojejmocywzbudzić,takniejestutłumić[tamże,
s.193].
WkonkluzjiautorrozróżniaUwewnętrzneczucieodzywającesię
wnas,mimonas,iwiodącedochceniaczego”(tamże),którenazywa
chucią–odsamegoUchcenia”,czylistanuobardziejpodmiotowymikon-
trolowanymcharakterze,mającegozacelzaspokojenieistniejącegojuż
wcześniejpragnienia.
