Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ziarnagwinejskiegoczyinnychroślin.
Dodomostwawiejskiegowchodzisięprzezokrągłąchatęzgliny,
ostożkowatym,pokrytymsłomądachu.Nazywasięona
zaurèe
-„przedsionek”,
czyƙ
oofàa
—„wejście”.Ludziebogaciiwpływowi,głównienaobszarach
miejskich,budująwyrafinowane,dwukondygnacyjnewejścia,zpłaskimi,
glinianymidachami.Napobielanychścianachumieszczająrzucającesięwoczy
arabeskiorazdrewnianeokna,przypominającedrzwiwdomachEuropejczyków.
Zaurèe
prowadzinaotoczonepłotembądźobniesioneścianamizgliny
podwórzezewnętrzne,naktórymznajdujesięjednalubwięcejkrytychsłomą
chatek
ɗaakunàa
(I.poj.
ɗaakìi).
Jesttokwartałmieszkalnymłodzieżyimiejsce
sypialnedlagości.Wejściedowewnętrznejczęścizagrody,stanowiącej
„królestwo”kobiet,możestanowićinnachata,okrągłalubprostokątna,zeswego
rodzajuścianą-parawanem,uniemożliwiającymbezpośredniwidoknapodwórze
wewnętrzne.Możebyćonopoprzedzielanepłotemlubmuremnaczęści
zamieszkaneprzeznuklearnerodziny
.Wznosząsięnanimchatyżongłowy
zagrody
.Każdażonamaswojąwłasnąchatę,wktórejprzechowujeprzedmioty
osobistegoużytkuigdzieśpiąjejmałedzieci.Mążwpoligynicznejrodziniemoże
(leczniemusi)miećoddzielnąchatę,zwaną
tùraakaa,
znajdujesięonanaprzeciw
chatmałżonek.Żonywściśleustalonejkolejnościspędzajązmężempodwie
noce.Wtymokresienanichspoczywaobowiązekprzygotowywaniaposiłkówdla
całejrodziny[Smith1954:23].Zazwyczajgotujesięnaotwartejprzestrzeni,
ustawiającgarneknatrzechkamieniach,międzyktórymipłonieognisko.Niekiedy
spotkaćmożnazadaszenie,któresłużyzakuchnięwporzedeszczowej[Hill
1972:252].
Jeśliwzagrodziemieszkajążonacisynowiegospodarza,mogąonizajmować
zeswymirodzinamiodgrodzonesekcje.Dziecidomostwadzieląsięnafratrie
’yan
ùbaa
(„dzieciojca”),obejmującepotomstwotegosamegoojca,oraznapodfratrie
matczyne
‚yanuwaa
(„dziecimatki”)[Nicolas1975:402].
Wrodziniehausańskiejobowiązujesurowoprzestrzeganazasadawzajemnego
unikaniasięmiędzyrodzicamiaichpierworodnymdzieckiemobupłci.Dziecinie
mogązwracaćsiędorodzicówpoimieniu,awrozmowachmiędzysobąnie
powinnyużywaćterminów„ojciec”czy„matka”.Powszechniespotykane
sąnatomiastzwroty„mójrodzic/mojarodzicielka”,czyteż„mójstary/mojastara”,
wyrażająceszacunekdlaludziowiększymdoświadczeniuigłębokiejwiedzy
życiowej.Opisanezjawiskookreślasięterminem
kunyàa
—„wstyd,skromność”.
Odnosisięonotakżedowymoguwzajemnegounikaniasięmężaiżony(żon)
wmiejscachpublicznych.Dzieckonajmłodszejestpieszczochemrodzicówinosi
specjalneimięAuta,nadawanezarównochłopcu,jakidziewczynce[Hill
1972:252].
Wrodziniehausańskiejwystępuje,znanaiwinnychgrupachetnicznychCzarnej
Afryki,instytucjażartobliwegopokrewieństwa,zwana
wàasaa
—„zabawa”.
Uwidaczniasięonawstosunkachmiędzydziećmiaichdziadkami,czyteżmiędzy
dziećmisiostryibrata.Mogąoniwzajemniesiędroczyćbądźprzywłaszczać
drobneprzedmiotynależącedodrugiejstrony.Wpodobnysposóbzachowująsię
mężczyznaiżonastarszegobrata.Takiszwagiermożesobiepozwalaćnapewne
zachowaniaiżarty,którychnietolerowałabyżadnainnakobieta[Smith1953:21].
2.Małżeństwoiżyciewpoligynicznejrodzinie
PrawneispołeczneaspektymałżeństwawśródmuzułmańskiejludnościHausa
regulujeszariat.Dużywpływnakształttejinstytucjiwywierająjednakciągle
jeszczetradycjaiobyczajowośćzokresupanowaniareligiimiejscowych.Należy
