Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Historiaastronomii
matematykimusząrekonstruowaćjejprzedeuklidesowedzieje,rozbierając
Elementynaczęściskładoweilokującwpierwotnymkontekście.
Sytuacjaprzedstawiasięszczególnieciężkodlahistorykówgreckiej
astronomii,ponieważjejwielkasynteza–AlmagestPtolemeusza–powstała
dopierowIIwiekun.e.,półtysiącalatpotym,jakArystotelesnauczał
wAtenach.MonumentalnedziełoPtolemeuszawzbudzałobypodziw,na-
wetgdybywszystkiewcześniejszepisma,którewykorzystał–zwłaszczaau-
torstwaHipparcha–sięzachowały.KiedyjednakAlmagestujrzałświatło
dzienne,praceHipparchastraciłyswojąwartośćiwiększośćznichprzepa-
dła.PodichnieobecnośćAlmagestniemiałkonkurencji–zniechęcająca
spuściznadlaarabskiejiłacińskiejcywilizacjiśredniowiecza,którejastrono-
mowiepozostawaliwcieniuswychniedoścignionychpoprzedników.
GdyzaczynamybadaćnajwcześniejszepróbyzrozumieniaWszech-
świataprzezGreków,przekonujemysię,żenaszeźródłasąszczególnie
fragmentaryczne.To,czymdysponujemy,zawdzięczamywdużejmierze
zwyczajowiArystotelesa(384–322p.n.e.),którycytowałswychpoprzedni-
ków,zanimpoddałichdruzgocącejkrytyce.Wydajesię,żeobokodziedzi-
czonychzwcześniejszychczasówmitologiiuGrekówspekulatywnezain-
teresowanieświatemprzyrodyrodziłosięstopniowo.Wkońcupodjęto
próbyzrozumienianatury,którebyłyodmienneodilościowychodpowie-
dzi,zawartychwkolumnachliczbnababilońskichtabliczkach.Aledojrzała
naukowaastronomiapredyktywnarozwinęłasiędopierowepocehelleni-
stycznej,kiedyobapodejścia,greckieibabilońskie,scaliłysięwjedno.
AstronomiawBabiloniiiEgipcie
MiastoBabilonleżynalewymbrzeguEufratu,jakieś110kilometrów
napołudnieoddzisiejszegoBagdadu.Podczasokresustarobabilońskiego(ok.
2000–1600p.n.e.)rządziłaBabilonemdynastiaHammurabiego.Następnie
miastodostałosiępodwładanieHetytów,leczwkrótcezostałowłączonedo
imperiumKasytów,poktórymtookresienastąpiładługaeradominacjiasy-
ryjskiej.TazkoleizakończyłasięzburzeniemNiniwyijejwielkiejbiblioteki
w612r.p.n.e.PookresieniepodległościBabiloniastałasięczęściąpaństwa
perskiego.Alew331r.p.n.e.miastopodbiłaarmiaAleksandraWielkiegoiod
tejporykulturybabilońskaigreckapozostawaływstałymkontakcie.
Tabliczki,któreprzetrwałyzokresustarobabilońskiego,mająwiększe
znaczeniedlahistoriimatematykiniżastronomii.Pokazująnamjednakme-
todę,któraodegrałakluczowąrolęwpóźniejszymrozwojuastronomii:
zastosowaniewydajnejnotacjiliczbowej.Abyzapisaćliczbę1,babiloński
pisarzodciskałswójrylecwgliniekrawędzią;abyzaznaczyć10–napłask.
Kombinacjetychdwóchklinówsłużyłydozapisywanialiczbażdo59.Dla
60jednakpojawiałsięponowniesymbolodpowiadający1,takjakmy
