Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Lubaś:Różnorodnośćwdziałaniu...
33
obrzędów,obyczajów,fikcyjnegopokrewieństwa,geografiisymbolicznej)
stanowiąwedługniegosymbolicznyipublicznywyrazodrębnościróżne-
gorodzajuwspólnotludzkich.Cohenzauważyłzarazem,żetopoczucie
odrębnościkulturowejwspólnotyniemusibyćtaksamorozumianeprzez
wszystkichjejczłonków
.Barth,przynajmniejwprogramowymtekście
ogrupachigranicachetnicznychz1969roku,zdawałsięzakładać,żedy-
chotomiepojęcioweisymboliczne,pozwalającegrupomwytyczaćgranice
społeczne,chociażwytworzonespołecznie,sązobiektywizowaneipodzie-
lanenazasadziekonsensusuprzezczłonkówgrup.Coheniinnikrytycy
Barthaodrzucilitenpogląd,dowodząc,żekonstytutywnedlaformowania
granickryteriakulturowejdystynktywnościsąwrzeczywistościwielorakie,
wzajemniesprzeczneiniedookreślone(zob.Brightman1995:519).
Cohenzarazemjestprzekonany
,żeprocesyunowocześnianiaprowadzą
dozanikaniaspołecznych(strukturalnych)podstawgranicmiędzywspólno-
tami,agranicesymbolicznepozostająjedynąsymbolicznąformąwyrazu
poczuciakulturowejodrębności(1989:50).Zgodnieztąkoncepcją,grani-
cesymbolicznesłużąbudowaniuideologiiwspólnoty(sąmaską,wktórej
wspólnotaukazujesięzewnętrznemuświatu(1989:13),zaktórąniemusi
sięwcalekryćrealnastrukturaczyzorganizowanie.Cohentraktujegranice
niejakojednązformorganizacjiżyciaspołecznego,leczjakowieloznacz-
nesymbolicznewyobrażenieistniejącewsferzeludzkiejświadomości.
Wspólnotyisymbolicznegranicewspólnotsąwedługniegokonstruowane
symbolicznieidyskursywnieprzezludzi,przyczymtym,cołączyczłon-
kówwspólnoty
,niesąspecyficzneznaczeniaprzypisywanesymbolom,lecz
samesymboliczneformywyrazugranic,toone,anieznaczenia,nadają
poczuciewspólnejtożsamości.Cohenskupiłwięcuwagęnabadaniugranic
symbolicznychjakoprzedmiotówintencjonalnych,dyskursówiwyobrażeń
symbolicznychskładającychsięnaideologiewspólnot.
Wpierwotnejkoncepcjizroku1969Barthujmowałgranicespołeczne
jakospontaniczniewyłaniającysięaspektspołecznejorganizacjiludzkich
zbiorowości.Skupiałuwagęnatym,jakgranicespołecznepodtrzymują
istnieniegrup,czylisłużąichprzedłużeniu.Cohen,awjeszczewiększym
stopniuinnikontynuatorzykładlinacisknamotywowanypolityczniepro-
cesspołecznegokonstruowaniagranicspołecznych(zob.Donnan,Wilson
2007).ZygmuntBaumanstwierdzawręcz,żegraniceustanawiasiępoto,
bytworzyćróżnicekulturowe(Bauman2011:266).
CiekawerozwinięcieteoriiBarthamożnaodnaleźćwpracachJohna
Cole’aiEricaWolfa(1999[1974])orazKatherineVerdery(1994).Cała
trójkaautorówzwróciłasłusznieuwagę,żekoncepcjęBarthanależyuzupeł-
nićoanalizęwpływu,jakinatworzeniegranicspołecznychwywierapoli-
tykanowoczesnychpaństwiwiększychpodmiotówdziałaniapolitycznego.
Aktywnośćludziwskalilokalnej,wtymtworzeniestosunkówigranic
