Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Lubaś:Różnorodnośćwdziałaniu...
31
względemorganizacjispołecznej—tzn.tworzyćalboegalitarnąianarchi-
stycznąorganizacjętypugumlao,albohierarchicznąorganizacjętypugumsa,
alboodwoływaćsięwróżnychkontekstachdoobutychtypóworganizacji
społecznej(Leach1970:8).
Barth,będącyuczniemLeacha,zpodobnąpodejrzliwościąodnosiłsię
doideiizomorfizmukulturyispołeczeństwa.Rozważającstosunkietniczne
wpółnocnymPakistanie,doszedłdowniosku,żerelacjemiędzygrupami
etnicznyminiesąstosunkamimiędzyróżnymikulturami,wzoramikulturo-
wymiczyświatamiprzeżywanymi,leczpewnąpostaciąspołecznejorganiza-
cjizróżnicowaniakulturowego,czylispołecznymuporządkowaniemróżnic
ipodobieństwmiędzyzbiorowościami.Novumzawartymwpropozycjitego
uczonegobyłaidea,żegranicespołeczneopierająsięnienacałościowej
różnicykulturowejmiędzygrupami,lecznaselektywniewybranychiuwy-
puklanychprzezgrupyróżnicachkulturowych.
Barthodrzuciłzałożenie,żeetnicznośćikulturatosynonimy
.Wy-
korzystałzatosformułowanąprzezLeachaideę,iżpodtrzymywanie
ipodkreślanieróżnicykulturowejsamowsobiemożebyćwyrazemrelacji
społecznychmiędzyludźminależącymidorzekomocałkowicieodmiennych
kultur.RozwijającidoprecyzowującideeLeacha,Barthtwierdził,żegranica
nieoznaczaróżnicytotalnej,aleczęściowąróżnicękulturową(patrzBarth
2007).Dlategoteżmożnaróżnićsięetnicznością,azarazempodzielać
wielecechkulturowych;podobniejednostkiotejsamejetnicznościmogą
różnićsiękulturowopodwielomainnymiwzględami.Różnicaetniczna
niewykluczarównieżwzajemnychkontaktów;zdaniemBartha,towłaśnie
kontaktmiędzyetnicznypozwalaludziomwytworzyćpoczucieodrębności
(zob.Barth1994,1998a,b).
Idea,żegranicespołeczne,czyliselektywneróżnicekulturowe,pod-
trzymujągrupyspołeczneiichtożsamości,wydajesięjakimśnawiązaniem
dostrukturalistycznejideiopozycjibinarnej,nadającejtożsamośćelemen-
tom,międzyktórymiwystępujerelacjatakiejopozycyjności,chociażsam
Barthzazwyczajprzeciwstawiaswojepodejściestrukturalizmowi.Podobną
coBarthideę,winnymkontekście,sformułowałarównieżMaryDouglas
wklasycznejpracyofenomenienieczystości.ZarównoBarth,jakiDouglas
podkreślają,żewarunkiemporządkujestistnienieróżnicczyteżgranic:
DCośnakształtporządkumożnaosiągnąćtylkoprzesadnieakcentującróż-
nicemiędzytym,cowśrodku,atym,conazewnątrz,wgórzeinadole;
tym,coznami,itym,coprzeciwnam”(Douglas2002:5).
Godzisięrównieżprzypomnieć,żepodobnecoBarthpoglądywkwe-
stiiorganizacjistosunkówmiędzygrupamietnicznymigłosiłniezależnie
idużowcześniejniedocenionypolskibadaczJózefObrębski.Trudnojest
mistwierdzić,czyBarthmiałjakąkolwiekwiedzęopracachtegobadacza.
Wlatachtrzydziestych,prowadzącbadaniaterenowenaPolesiu,stworzył
