Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
CzęśćI.Teoretyczneidyskursywneujęciagranic...
onoryginalnąiwyprzedzającąswojeczasykoncepcję.Sformułowałjeden
zaksjomatówwspółczesnejteoriigranicspołecznych,twierdząc,żepoczucie
odrębnościetnicznej(kulturowej)jestwynikiemkontaktu(relacjispołecz-
nej)zgrupąobcą.NiezwykleważnymspostrzeżeniemObrębskiegojest
uwaga,żeczłonkowiedanejgrupyniemusząwcalebyćzgodniwkwestii
tego,jakwytyczyćgranicemiędzygrupąwłasnąaobcą.Zdajesięonrów-
nieżkwestionowaćkoniecznośćrozciąganiagranicetnicznychnawszystkie
aspektystosunkówspołecznychłączącychludziróżniącychsięjęzykiem,
religią,domniemanympochodzeniem(Obrębski2005:164).
KonstruktywistycznerozwinięciakoncepcjiBartha
WprzedmowiedonowegowydaniatomuEthnicGroupsandBoundaries
z1998rokuBarthzaznacza,żedziełotowjakiśsposóbantycypowało
rozwójantropologiiwnastępnychlatach,wszczególnościkonstruktywi-
stycznepodejściadoetnicznościitożsamościetnicznej.DChcieliśmy—
piszeBarth—postrzegaćorganizacjęspołeczną,jakocoś,copowstaje
icojestzwalczane,kulturęzaśjakocharakteryzującąsięwariantywnością
izmiennością”(1998a:5—6).WkoncepcjachBarthaistotniezawartebyły
elementykonstruktywizmu,jeślirozumiećtostanowiskojakodoktrynęgło-
szącą,żeobiekty—niewyłączającnatury—niesączymśzgórydanym,
odkrywanym,raznazawszeokreślonyminiezmiennym,aletworzonym,
wymyślanymwtokuizapośrednictwemprocesów,praktykidziałań
(zob.Schneider2005:724).JednakwielukontynuatorówBarthawyszło
pozaramygłoszonejprzezniegowersjikonstruktywizmu.Wieluspośród
nichmniejinteresowałyspołecznedziałania,normyirutynowepraktyki
spontaniczniepodtrzymującegranicespołeczne,wwiększymzaśstopniu
świadomiekonstruowaneideologie,dyskursyorazsymbolicznereprezenta-
cjegranic.
NajbardziejznanymprzykłademtakiegorozwinięciakoncepcjiBartha
jestpodejściebrytyjskiegobadaczaAnthony’egoCohena.Barthpodkreślał,
żekultura,wtymgranicespołeczne,znajdujewyrazwewszelkichdzia-
łaniachspołecznych.Cohenszedłjednakwrozumieniukulturytropem
ClifordaGeertza,zawężajączakrestegoterminudosymboli,działańsymbo-
licznych,praktykdyskursywnychiichspołecznieokreślonychznaczeń(zob.
Cohen1989:17),chociażwwiększymstopniuniżGeertzpodkreślałwa-
riantywnośćisubiektywnośćinterpretacjisymboliidziałańsymbolicznych.
Przyjmująctenpunktwyjścia,Coheninteresowałsięgłównieekspre-
syjnym,symbolicznymwymiaremgranic.Granicesymboliczne(wpostaci
