Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Zagadnieniawstępne
Pisałtakżeo„prawdachsamychwsobie”(Wahrheitenansich)28.Podob-
niejakFrege,opowiadałsięzaobiektywnościąprawdy(wsensienieza-
leżnościodpodmiotupoznającego)iumieszczaniemjejwdziedzinie
przedmiotówidealnych29.Wartotakżezwrócićuwagęnapodobieństwa
wrozumieniulogiki.DlaBolzanabyłaonanaukąnormatywną,różniącą
sięodpsychologii,traktującąo„regułach,któryminależysiękierowaćwe
wszelkimnaukowymmyśleniu”30.Łukasiewiczpisał,żeBolzanoznałjuż
pojęciewartościlogicznej,któreokreślałjako„ważnośćsądu”(Gültigkeit
einesSatzes)31.
ZracjiwielupodobieństwłaczącychkoncepcjęFregegozkoncepcją
Bolzanarodzisiępytanie,czyFregeznałpismaBolzana.Wjednymznie-
publikowanych,aleprzygotowywanychdodrukutekstówFregecytował
wprzypisieksiążkęBolzanaWissenschaftslehre,podającjegodefinicję
Menge32.PonadtoEdgarMorscher,badaczpismBolzana,zwracauwagęna
dyskusję,jakąFregeprowadziłzA.KorseltemnałamachJahresberichtder
DeutschenMathematiker-Vereinigung,począwszyod1903roku33.Korselt
odwoływałsiędoWissenschaftslehre34.MożedlategoFregezainteresował
sięwspomnianąksiążkąBolzanaiw1906rokumógłjązacytować.
FriedrichAdolfTrendelenburg(180211872)tologikifilozof„nie-
zmiernieopiniotwórczywokresiebezpośredniopoprzedzającymdziałal-
nośćpisarskąFregego”35.FregeznałhistorięfilozofiizjegoHistorische
mentarG.Gabriel,W.Kienzler.„DeutscheZeitschriftfürPhilosophie”1994,
Bd.42,s.1060;E.Morscher:OdBolzanadoMeinonga.Zdziejówlogicznegoreali-
zmu.Tłum.D.Bęben,T.Kubalica.„KwartalnikFilozoficzny”2005,t.33,z.1,
s.1411178;U.M.Żegleń:Koncepcjasądunatlepoglądówlogiczno-filozoficznych
G.Fregego.„KwartalnikFilozoficzny”1993,t.21,z.4,s.58159.
28P.Nowara:Bolzanowskakoncepcjaprzedstawieńbezprzedmiotowych...,s.71.No-
warazwracatakżeuwagęnapodobieństwoSinndoStoff,rozumianegojako„materia
wsensielogicznym,jakądlakażdegosubiektywnegoprzedstawieniajestodpowiadającyjej
obiektywnysens,czylipewneprzedstawieniesamewsobie”.Ibidem,s.72,przypis.
29MorscherkoncepcjeBolzanaiFregegozaliczadorealizmulogicznego.E.Mor-
scher:OdBolzanadoMeinonga...,s.1411178.
30PodajęzaK.Rotter:Kryzysiodrodzenieracjonalnejgramatyki.Wrocław1999,
s.106,110.
31J.Łukasiewicz:Logicznepodstawyrachunkuprawdopodobieństwa(1913).W:
Idem:Logikaimetafizyka.Miscellanea.Red.J.J.Jadacki.Warszawa1998,s.235.
32G.Frege:ÜberSchoenflies:DielogischenParadoxienderMengenlehre(1906).NS,
s.197,przypis.PierwszewydanieWissenschaftslehreukazałosięw1841roku.
33FregegogłoswtejdyskusjijestprzedrukowanywKS:ÜberdieGrundlagender
Geometrie[1903].KS,s.2621266;ÜberdieGrundlagenderGeometrieII[1903].KS,
s.2671272;ÜberdieGrundlagenderGeometrie[1906].KS,s.2811323.
34E.Morscher:OdBolzanadoMeinonga...,s.155.Tamteżznajdujesięwięcejin-
formacjibibliograficznychnatematzwiązkówmiędzyFregemiBolzanem.Fregegoteksty
ztejdyskusjiznajdująsięwKS.
35A.Gut:GottlobFregeiproblemyfilozofiiwspółczesnej...,s.36.
