Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Zagadnieniawstępne
terystycznych.PonadtoKantdzieliłsądynaanalityczneisyntetyczne,
mającnauwadzetylkouniwersalnesądyoznajmujące13.Podsumowując
swebadaniawGL,pisał:
[...]wpracytejuczyniłemprawdopodobnymto,iżprawaarytmetycz-
nesąsądamianalitycznymi,astądapriori.Zgodnieztymarytmetyka
byłabytylkorozwiniętąlogiką,każdetwierdzeniearytmetyczne1
prawemlogicznym,aleprawemwydedukowanym14.
Ad3.Lubomirskiuważa,żeFregeakceptowałKantowskątezę
owszechobecnościrozumuwnaszympoznaniu15.Faktycznie,Fregedy-
stansowałsięwobecodwoływaniasiędopoznaniazmysłowegowmate-
matyce(coprzenosiłpotemnafilozofię).Formułowałtezyniezakładające
żadnegofaktuobserwacyjnego16,rozszerzałrzeczywistośćpozato,copo-
znawalnezmysłowoiprzestrzenne17,pisał,żeprawalogiczneniepotrze-
bująpraktycznegopotwierdzenia18.Aletwierdziłtakże:
Muszęsprzeciwićsięogólności[następującego1R.M.]stwierdzenia
Kanta:bezpomocyzmysłówniebyłbynamdanyżadenprzedmiot.
Zero,jedynkasąprzedmiotami,któreniemogąbyćnamdanezapo-
mocązmysłów19.
Niedorzecznościąjest,bywrzeczachniezmysłowychwystępowało
coś,coznaturyswejjestzmysłowe.Gdywidzimyniebieskąpo-
wierzchnię,wówczasmamyszczególnewrażenieodpowiadające
słowu„niebieski”;właśnietowrażenierozpoznajemy,gdypostrzega-
myinnąniebieskąpowierzchnię.Gdybyśmychcieliprzyjąć,żewten
sposóbwpostrzeganiutrójkątasłowu„trzy”odpowiadacośzmy-
słowego,musielibyśmytocośrozpoznaćtakżewtrzechpojęciach;coś
niezmysłowegozawierałobywsobiecośzmysłowego20.
PozatrzemawymienionymigłównymitematamiFregeodnosiłsiędokon-
cepcjiKantawnastępującychkwestiach:
1)koncepcjijednościsądu21;
13GL,§88,s.991100.(Opojęciuliczby...,s.198).
14GL,§88,s.99.(Opojęciuliczby...,s.198).
15A.Lubomirski:FregeiKant...,s.1361137.
16GL,§77,s.90.(Opojęciuliczby...,s.192).
17GL,§61,s.72.(Opojęciuliczby...,s.180).
18GL,§87,s.99.(Opojęciuliczby...,s.198).
19GL,§89,s.101.(Opojęciuliczby...,s.199).
20GL,§24,s.31.(Podstawyarytmetyki...,s.118).
21A.Gut:GottlobFregeiproblemyfilozofiiwspółczesnej.Lublin2005,s.224.
