Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kapitałwnowymcywilizacyjnymparadygmacieekonomii
47
Korzystajączinstrumentuabstrakcji,wyróżniasię18:
–wartościindywidualistyczno-konkurencyjne,systemwyrosłyzokreślonych
wierzeńreligijnych,prądówfilozoficznychorazdoświadczeńniektórychspołe-
czeństw(zwłaszczatych,któreegzystowaływbogatymśrodowiskunaturalnym),
eksponującyczłowiekajakojednostkę,jegoodmiennośćorazegoizm;
–wartościgrupowo-kooperatywne,system,któregoistotęstanowidobrowolne
podporządkowaniesięjednostekcelomwspólnoty.Człowiekwtymsystemiejest
integralnączęściąprzyrodyipowinienżyćwharmonii(wsymbiozie)zotocze-
niem,zwłaszczazinnymiludźmi.Każdyjestosobnikiemwyjątkowym,alenie
jestpredestynowanydowładaniacałąprzyrodą.Jakocząstkacałejludzkościoraz
swegospołeczeństwa,możeznaleźćsensżyciatylkoprzezdziałaniewewspól-
notach.Wspólnotyteobejmują:najbliższąidalsząrodzinęczłowieka,jegogrupę
pracowniczą,firmę,towarzystwospołeczno-zawodowe,partiepolityczne(wktó-
rychdziała)oraznaród,doktóregoprzynależy.Prawidłowefunkcjonowanietych
różnychwspólnot–wsystemiewartościgrupowo-kooperatywnych–jestprzekła-
danenapotrzebyorazpragnieniajednostek.
Rzeczywiściefunkcjonującesystemywartości–wswymzmiennymewolu-
ującymcałokształcie–sątrudnouchwytne.Współczesnenarody,funkcjonujące
wprawno-organizacyjnychstrukturach,zrębysystemówwartościumieszczają
wustawachzasadniczych(konstytucjach)orazrealizująwstanowionymprawie,
atakżewsprawowanymsądownictwie.Rozmyte,jednakżeuchwytne,konstrukcje
systemówwartościprzedstawiająsystemyfilozoficzneorazdoktrynyreligijne,
toczącnieustannąwalkęonaszeumysły–„nakładając”sięswąhomeostaząna
wielkąhomeostazęnatury,któranamiwłada.
GłównąwartościądlaF.A.vonHayeka–kontynuatoraangielskiejtradycji
klasycznejmyśliliberalnej–jestwolność,którąuważazaźródłoiwarunekwięk-
szościpozostałychwartościmoralnych19.WolnośćwrozumieniuF.A.Hayeka
oznaczaprzedewszystkimnieistnienieprzymusu,wwynikuktóregoczłowiek
musiałbyczynićcośwbrewswojejwoli.Opróczwolnościmyśli,słowa,wiary,
publikacjiorazbadańniezmiernieważnajestwolnośćdziałania,wktórejmieści
się„wolnośćekonomiczna”20.Wolność–jakzauważaW.Osiatyński21–stajesię
dlaHayekapodstawąwszelkiejetyki,aprzeztocałegozorganizowanegospołe-
18B.Hawrylyshyn,Drogadoprzyszłości,PolskieTowarzystwoWspółpracyzKlubemRzym-
skim,Warszawa1990,s.157.
19F.A.Heyek,TheConstitutionofLiberty,UnivesityofChicagoPress,Chicago1960,s.6.
20W.Osiatyński,Współczesnykonserwatyzmiliberalizmamerykański,PWN,Warszawa
1984,s.46;J.Godłów-Legiędź,Doktrynaspołeczno-ekonomicznaFriedrichavonHayeka,PWN,
Warszawa1992.
21W.Osiatyński,op.cit.,s.46.
