Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
KazimierzAlbinKłosiński,KatarzynaSołkowicz
Istotnymelementemstatusquojestzestawregułorazograniczeń,wramach
którychpodejmowanesądecyzjeprowadzącedoprzyjęciaokreślonejstrategii
gospodarczej.Prawaniemogąpodlegaćarbitralnymzmianombezwzględuna
to,ktousiłowałbytychzmiandokonać.Cechącharakterystycznąstatusquonie
jestniezmienność,leczprzewidywalność.Zmianystatusquomogąsiędokonać,
alepoprzezdobrowolneporozumieniepomiędzywszystkimizainteresowanymi
jednostkami,nazasadzierenegocjowaniakontraktukonstytucyjnego(lubodno-
sząctodogospodarstwadomowego–czegoJ.M.Buchanannieczyni–kontraktu
małżeńskiego).Statusquookreślaregułydziałaniawszystkichuczestnikówgry
społecznej,wtymtakżeregułydziałaniainstytucjipaństwa.Rząd,podobnie
jakinnejednostki,podlegaograniczeniomwynikającymzkontraktukonstytu-
cyjnego,awszystkiezmiany,jeśliniemającharakterusamowoli,powinnybyć
negocjowane.
J.M.Buchanan(NagrodaNobla1986r.)jestczołowymprzedstawicielemnowej
ekonomiipolitycznej(zwanejwStanachZjednoczonychteoriąwyborupubliczne-
go)16.Wteoriitejzasadaindywidualizmumetodologicznegozostajeposzerzonana
takiezbioroweinstytucje,jak:rząd,partie,grupyinteresów.Wtychinstytucjach
ostatecznympodmiotemdecyzyjnymjestjednostka,któraoptymalizujeswoją
egoistycznąfunkcjęcelu,mimożedziaławinstytucjachmającychkierowaćsię
interesemspołecznym,obcejestimpojęcie„dobraspołecznego”.Jednakżecoraz
dotkliwszeodczuwanieefektówzewnętrznych(wskaligospodarkiorazwskali
globalnej)działalnościpodmiotówgospodarczych,atakżecorazwiększarolakapi-
tałuspołecznegosprawiają,żezaczynająbyćistotne„racjastanu”(inaczej„dobra
wspólnego”)państwaoraz„racjonalnośćegzystencjalna”ludzkości(postrzeganej
wuwarunkowaniachcywilizacyjnych).Stwarzająoneinstrumenty(siły)wymusza-
jąceichuwzględnieniewdecyzjach(strategiach)podmiotówgospodarczych.
Klamrąspinającąproblematykęindywidualizmumetodologicznegojestgeneza
instytucjonalizacjispołecznegobytowaniaorazrozwoju,petryfikacjaracjonalno-
ścizachowańludzkich.Tymźródłemjestsystemwartości–uporządkowanyzbiór
wartościuznawanychprzezjednostkę,grupę,społeczeństwo(systemuwzględ-
niającytakżeichwartości–rozliczne,wzajemnepowiązania).Zwerbalizowany
systemwartościwcałokształciejestnajczęściejalbodziełemetyków(naprzykład
wformiekatechizmów),albowynikiemzabiegówsystematyzacyjnychantropo-
logówczyteżsocjologów.Mimoswejnieostrości,pojęcietostanowiwygodną
kategorięwnaukachspołecznych17.
16Elementarnezagadnieniaekonomii,red.R.Milewski,WydawnictwoNaukowePWN,War-
szawa1997,s.26.
17Encyklopediaorganizacjiizarządzania,PWE,Warszawa1981,s.515–516.
