Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku

Katarzyna Marzęda-Młynarska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-7784-481-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Rok wydania:

2014

Liczba stron:

640

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Marzęda-Młynarska, Katarzyna. Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku. Red. . Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2014, 640 s. ISBN 978-83-7784-481-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Marzęda-Młynarska, K.

T1 Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

PP Lublin

YR 2014

SN 978-83-7784-481-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 147486, author = "Marzęda-Młynarska, Katarzyna", editor = "", title = "Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej", year = "2014", address = "Lublin", isbn = "978-83-7784-481-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Marzęda-Młynarska, Katarzyna

ED -

TI - Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

CY - Lublin

PY - 2014

SN - 978-83-7784-481-6

ER -

Netografia (standard APA):

Marzęda-Młynarska, Katarzyna. Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku [baza danych online] Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2014 [dostęp: 12 09 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/globalne-zarzadzanie-bezpieczenstwem-zywnosciowym-na-przelomie-xx-i-katarzyna-marzeda-mlynarska-147486.

zarządzanie, środowisko, rolnictwo, polityka handlowa, zagrożenia, bezpieczeństwo żywnościowe, globalne zarządzanie

Oddawana do rąk Czytelników książka jest pierwszą na polskim gruncie monografią, która łączy teoretyczne podejście global governance z empirią bezpieczeństwa żywnościowego, oferując jednocześnie nowe narzędzie badawcze do analizy problemów ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-7784-481-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Rok wydania:

2014

Liczba stron:

640

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WYKAZ SKRÓTÓW11
WSTĘP15
ROZDZIAŁ I. ISTOTA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM29
I.1. ISTOTA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA30
I.1.1. Pojęcie globalnego zarządzania30
I.1.1.1. Etymologia pojęcia globalnego zarządzania31
I.1.1.2. Rozumienie i próba definicji globalnego zarządzania36
I.1.2. Koncepcja globalnego zarządzania44
I.1.2.1. Pojęcie koncepcji globalnego zarządzania44
I.1.2.2. Globalne zarządzanie w teorii stosunków międzynarodowych47
I.1.2.3. Treść koncepcji globalnego zarządzania55
I.1.3. Struktury globalnego zarządzania73
I.1.3.1. ‘Hybrydowość’ jako cecha struktur globalnego zarządzania73
I.1.3.2. Rodzaje struktur globalnego zarządzania80
I.2. ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCIOWEGO91
I.2.1. Pojęcie bezpieczeństwa żywnościowego91
I.2.1.1. Definicja bezpieczeństwa żywnościowego92
I.2.1.2. Zakres definicji bezpieczeństwa żywnościowego99
I.2.1.3. Bezpieczeństwo żywnościowe a bezpieczeństwo międzynarodowe103
I.2.2. Ewolucja koncepcji bezpieczeństwa żywnościowego107
ROZDZIAŁ II. UWARUNKOWANIA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM119
II.1. PROCESY GLOBALIZACJI JAKO NOWE JAKOŚCIOWO ŚRODOWISKO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM120
II.1.1. Istota procesów globalizacji121
II.1.2. Zależności pomiędzy procesami globalizacji a globalnym zarządzaniem bezpieczeństwem żywnościowym126
II.1.3. Wpływ procesów globalizacji na globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym131
II.1.3.1. Wpływ na percepcję bezpieczeństwa żywnościowego131
II.1.3.2. Wpływ na podmioty zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym133
II.1.3.3. Wpływ na działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego135
II.2. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCIOWEGO139
II.2.1. Istota zagrożeń bezpieczeństwa żywnościowego140
II.2.1.1. Zagrożenia środowiskowe140
II.2.1.1.1. Zmiany klimatu140
II.2.1.1.2. Deficyt wody146
II.2.1.1.3. Dostęp do ziem uprawnych – land grabbing152
II.2.1.2. Zagrożenia gospodarczo‑społeczne163
II.2.1.2.1. Produkcja biopaliw163
II.2.1.2.2. Wzrost liczby ludności166
II.2.1.2.3. Wzrost cen żywności173
II.2.1.2.4. Bogacenie się ludności176
II.2.1.3. Zagrożenia związane z postępem technologicznym180
II.2.1.3.1. Inżynieria genetyczna – GMO i żywność zmodyfikowana genetycznie180
II.2.1.3.2. Prawa własności intelektualnej185
II.2.2. Wpływ zagrożeń na globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym188
II.2.2.1. Wpływ na percepcję bezpieczeństwa żywnościowego188
II.2.2.2. Wpływ na podmioty zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym190
II.2.2.3. Wpływ na działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego192
II.3. ISTNIEJĄCA ‘ARCHITEKTURA’ ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM194
II.3.1. Struktura ‘architektury’ zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym195
II.3.1.1. Ideologiczna podbudowa istniejącej ‘architektury’ zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym196
II.3.1.2. Instytucje działające w obszarze bezpieczeństwa żywnościowego198
II.3.1.3. Normy i zasady istniejącej ‘architektury’ zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym204
II.3.2. ‘Słabości’ istniejącej ‘architektury’ zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym206
II.3.3. Wpływ istniejącej ‘architektury’ na globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym209
ROZDZIAŁ III. PRZEDMIOT GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM213
III.1. FIZYCZNA DOSTĘPNOŚĆ ŻYWNOŚCI214
III.1.1. Istota fizycznej dostępności żywności214
III.1.1.1. Pojęcie fizycznej dostępności żywności214
III.1.1.2. Wyznaczniki fizycznej dostępności żywności217
III.1.1.2.1. Produkcja217
III.1.1.2.2. Handel226
III.1.1.2.3. Zapasy231
III.1.1.3. Sposoby mierzenia fizycznej dostępności żywności234
III.1.2. Problemy w obszarze fizycznej dostępności żywności238
III.1.2.1. Problemy w obszarze produkcji żywności238
III.1.2.2. Problemy w obszarze handlu żywnością247
III.1.2.2.1. Skala mikro248
III.1.2.2.2. Skala makro250
III.1.2.3. Problemy w obszarze zapasów żywności254
III.1.3. Fizyczna dostępność żywności jako przedmiot globalnego zarządzania257
III.2. EKONOMICZNA DOSTĘPNOŚĆ ŻYWNOŚCI258
III.2.1. Istota ekonomicznej dostępności żywności259
III.2.1.1. Pojęcie ekonomicznej dostępności żywności259
III.2.1.2. Wyznaczniki ekonomicznej dostępności żywności262
III.2.1.2.1. Poziom dochodów262
III.2.1.2.2. Ceny żywności266
III.2.1.3. Sposoby mierzenia ekonomicznej dostępności żywności269
III.2.2. Problemy w obszarze ekonomicznej dostępności żywności272
III.2.2.1. Problemy w obszarze dochodów272
III.2.2.2. Problemy w obszarze cen280
III.2.3. Ekonomiczna dostępność żywności jako przedmiot globalnego zarządzania285
III.3. ZDROWOTNA JAKOŚĆ ŻYWNOŚCI288
III.3.1. Istota zdrowotnej jakości żywności288
III.3.1.1. Pojęcie zdrowotnej jakości żywności288
III.3.1.2. Wyznaczniki zdrowotnej jakości żywności290
III.3.1.2.1. Stan odżywienia291
III.3.1.2.2. Bezpieczeństwo żywności294
III.3.1.3. Sposoby mierzenia zdrowotnej jakości żywności297
III.3.2. Problemy w obszarze zdrowotnej jakości żywności299
III.3.2.1. Problemy w obszarze stanu odżywienia300
III.3.2.2. Problemy w obszarze bezpieczeństwa żywności306
III.3.3. Zdrowotna jakość żywności jako przedmiot globalnego zarządzania312
ROZDZIAŁ IV. PODMIOTY GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM315
IV.1. ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE316
IV.1.1. Organizacje globalne319
IV.1.1.1. Wyznaczniki podmiotowości319
IV.1.1.1.1. Mandat320
IV.1.1.1.2. Zasoby i atrybuty324
IV.1.1.2. Zakres uczestnictwa i obszary aktywności332
IV.1.1.2.1. Organizacje posiadające wyraźny mandat w obszarze bezpieczeństwa żywnościowego: FAO, WFP, IFAD332
IV.1.1.2.2. Organizacje uwzględniające bezpieczeństwo żywnościowe w swojej działalności oraz wpływające na nie przez swoje funkcje (BŚ, WHO, UNDP, UNICEF, UNEP, WIPO, UNIDO, MOP, OIE, WTO, MFW, UNCTAD)347
IV.1.1.2.3. Koordynacja i współpraca międzyorganizacyjna355
IV.1.1.3. Sposób uczestnictwa i miejsce w globalnym zarządzaniu bezpieczeństwem żywnościowym357
IV.1.2. Organizacje regionalne361
IV.1.2.1. Organizacje regionalne działające na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego państwom członkowskim363
IV.1.2.2. Organizacje regionalne działające na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego na świecie375
IV.1.2.3. Organizacje regionalne świadczące pomoc i koordynujące działania w obszarze bezpieczeństwa żywnościowego382
IV.1.2.4. Sposób uczestnictwa i miejsce w procesie globalnego zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym388
IV.2. PAŃSTWA390
IV.2.1. Państwa rozwinięte392
IV.2.1.1. Wyznaczniki podmiotowości394
IV.2.1.2. Przejawy uczestnictwa404
IV.2.1.3. Sposób uczestnictwa i miejsce w globalnym zarządzaniu bezpieczeństwem żywnościowym408
IV.2.2. Państwa rozwijające się409
IV.2.2.1. Wyznaczniki podmiotowości410
IV.2.2.2. Przejawy uczestnictwa413
IV.2.2.3. Sposób uczestnictwa i miejsce w globalnym zarządzaniu bezpieczeństwem żywnościowym417
IV.3. PODMIOTY NIEPAŃSTWOWE419
IV.3.1. Organizacje pozarządowe421
IV.3.1.1. Wyznaczniki podmiotowości424
IV.3.1.2. Przejawy uczestnictwa429
IV.3.1.3. Sposób uczestnictwa i miejsce w globalnym zarządzaniu bezpieczeństwem żywnościowym435
IV.3.2. Społeczeństwo obywatelskie439
IV.3.2.1. Wyznaczniki podmiotowości440
IV.3.2.2. Przejawy uczestnictwa442
IV.3.2.3. Sposób uczestnictwa i miejsce w globalnym zarządzaniu bezpieczeństwem żywnościowym445
IV.3.3. Korporacje transnarodowe447
IV.3.3.1. Wyznaczniki podmiotowości449
IV.3.3.2. Przejawy uczestnictwa457
IV.3.3.3. Sposób uczestnictwa i miejsce w globalnym zarządzaniu bezpieczeństwem żywnościowym462
ROZDZIAŁ V. STRUKTURY I INSTRUMENTY GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM465
V.1. STRUKTURY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM466
V.1.1. Struktury ‘stare’467
V.1.1.1. Prawo międzynarodowe467
V.1.1.2. Organizacje międzynarodowe474
V.1.1.2.1. Komitet ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego – CFS478
V.1.1.2.2. Komisja Kodeksu Żywnościowego482
V.1.1.3. Reżimy międzynarodowe486
V.1.1.3.1. Międzynarodowy reżim zbożowy487
V.1.1.3.2. Międzynarodowy reżim pomocy żywnościowej491
V.1.1.3.3. Międzynarodowy reżim ochrony nowych odmian roślin – UPOV494
V.1.2. Struktury ‘nowe’497
V.1.2.1. Struktury sieciowe498
V.1.2.1.1. Grupa Konsultacyjna ds. Międzynarodowych Badań w Rolnictwie – CGIAR502
V.1.2.1.2. Międzynarodowa Sieć Bezpieczeństwa Żywnościowego – IFSN504
V.1.2.1.3. Światowy Przegląd Ochrony i Technologii – WOCAT508
V.1.2.2. Partnerstwa510
V.1.2.2.1. Globalny Sojusz na rzecz Poprawy Stanu Odżywienia – GAIN513
V.1.2.2.2. Sojusz przeciwko Głodowi i Niedożywieniu – AAHM515
V.1.2.3. Grupy nieformalne516
V.1.2.3.1. Grupa G8517
V.1.2.3.2. Grupa G20520
V.1.2.4. Globalne konferencje: Światowy Szczyt Żywnościowy z 1996 roku, Światowy Szczyt Żywnościowy – 5 lat później z 2002 roku, Światowy Szczyt Bezpieczeństwa Żywnościowego z 2009 roku524
V.1.2.4.1. Cel525
V.1.2.4.2. Skład i reprezentacja525
V.1.2.4.3. Interakcje pomiędzy uczestnikami526
V.1.2.4.4. Efekty528
V.2. INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM531
V.2.1. Instrumenty służące do podniesienia poziomu bezpieczeństwa żywnościowego532
V.2.1.1. Globalne programy i strategie532
V.2.1.2. Wskaźniki534
V.2.1.3. Globalne systemy informacyjne536
V.2.1.4. Standardy538
V.2.1.5. Prawo do żywności543
V.2.1.6. Międzynarodowa polityka handlowa545
V.2.1.7. Działania w obszarze rolnictwa548
V.2.2. Instrumenty służące do eliminacji barier w zapewnianiu bezpieczeństwa żywnościowego550
V.2.2.1. Globalne systemy wczesnego ostrzegania551
V.2.2.2. Rezerwy żywnościowe552
V.2.2.3. Fundusze bezpieczeństwa żywnościowego555
V.2.2.4. Pomoc żywnościowa555
ROZDZIAŁ VI. OCENA I PERSPEKTYWY GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM559
VI.1. OCENA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM560
VI.2. PERSPEKTYWY GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM566
VI.2.1. Powrót do rozwiązań jednostronnych566
VI.2.2. Instytucjonalizacja rozwiązań hybrydowych569
VI.2.3. W kierunku ‘globalnego legalizmu’570
ZAKOŃCZENIE573
BIBLIOGRAFIA (wybór)579
SUMMARY627
SPIS TABEL633
SPIS RYSUNKÓW637

WSTĘP

NadchodzącywpołowieXXIwiekuproblemgłodu

niezostanierozwiązanysamodzielnie

przezrządy,naukowcówczyrolników.

Niezbędnajestzmianazachowania

każdegoczłowiekanatejplanecie1.

Kryzysyżywnościowezlat2007–2008i2010–2011ponowniezwróciłyuwagę

światamediówipolitykinaproblembezpieczeństważywnościowego2.Zaczęto

zastanawiaćsię,czyświatstanąłnaskrajuwidmagłoduiczywystarczyzasobów,

bywyżywićrosnącąpopulacjęplanety?Doświadczeniedrastycznegowzrostucen

żywnościw2011rokuujawniłotakże,jakpoważnezagrożeniedlabezpieczeństwa

międzynarodowegoniesiezasobąbrakbezpieczeństważywnościowego.

Problematykabezpieczeństważywnościowegopojawiłasięwobszarzeregula-

cjimiędzynarodowychwlatach70.XXwieku3.Pierwotniepojęcietoodnoszono

wyłączniedoproblemówzwiązanychzzaopatrzeniem,dążącdozapewnienia

odpowiednichdostawistabilizacjicenpodstawowychartykułówżywnościowych

napoziomienarodowymimiędzynarodowym.Istotnązmianęprzyniosłylata90.

XXwieku.Wówczastozauważono,żeskupienieuwagimiędzynarodowejwyłącz-

nienapodażyżywnościfałszujerzeczywistość,bowiemjejﬁzycznadostępność

nieoznaczaautomatycznie,żejestonadostępnadlanajbiedniejszych.Wyrazem

tejzmianystałasięnowadeﬁnicjabezpieczeństważywnościowegoprzyjętaprzez

FAOw1996roku,któramówi,że

bezpieczeństwożywnościowenapoziomiejednostki,rodziny,narodowym,regionalnymiglobalnym

zostanieosiągniętewówczas,kiedykażdyczłowiekwkażdymczasiebędziemiałfzycznyiekonomiczny

dostępdowystarczającej,bezpiecznejiwłaściwejpodwzględemodżywczymżywności,zaspokajającej

zapotrzebowaniejegoorganizmuispełniającejpreferencje,będącejpodstawąaktywnegoizdrowegożycia4.

J.Cribb,TeComingFamine.TeGlobalFoodCrisisandWhatWeCandotoAvoidIt,

Berkley–London2010.

2Odczasukryzysużywnościowegozlat70.XXwieku.Szerzej:C.P

.Timmer,Reﬂectionson

FoodCrisespast,ﬂFoodPolicy”2010,vol.35,s.1–11.Zob.też:A.Dupont,M.Tirlwell,ANewEra

ofFoodInsecurity,ﬂSurvival:GlobalPoliticsandStrategy”2009,vol.51,issue3,s.71–98.

Por.UniversalDeclarationonEradicationHungerandMalnutrition,adoptedon16Novem-

ber1974bytheWorldFoodConferenceconvenedunderGeneralAssemblyresolution3180(XXVIII)

of17December1973;andendorsedbytheGeneralAssemblyresolution3348(XXIX)of17December

1974.

4FAO,RomeDeclarationonWorldFoodSecurityandWorldFoodSummitPlanofAction,

WorldFoodSummit,Rome13–17November1996.

Brak wyników

Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra