Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Interakcyjnymodelrelacjigatunkuidyskursuwprzestrzenikomunikacyjnej
27
HOWARTH,2008).Harmonizujeonazzałożeniamisocjolingwistyki,spogląda-
jącejnaaktywnośćpodmiotuprzezpryzmatrolispołecznej(komunikacyjnej),
ipodstawamilingwistykikulturowej,kładącejnacisknaperspektywicznośćna-
szegowidzeniaświata1obraz(profilowanie)przedmiotuzależyodpunktu
widzeniapodmiotu(wiedzy,postawyświatopoglądowej,systemuwartości,
przynależnościdookreślonejformacjikulturowej,grupyśrodowiskowejitp.).
Porawrócićdookreśleniarelacjigatunkuidyskursu.Uważam,żeobiete
kategoriewmodelowaniutekstuposługująsiępodobnymzestawemkryteriów;
toniedziwi,gdyżobamodeledążądomaksymalniepełnego(całościowego),
spełniającegowymogiholizmu,opisaniazasadtworzeniainterakcji(tekstów).
Niesąjednaktożsame.Różnicedostrzegamwyraźniewprzewidywanejprzez
nieperspektywieoglądu,czegoefektemsąróżneprofiletekstuzperspektywy
dyskursuizperspektywygatunku.Dyskurskierujejasnystrumieńświatłana
komunikującesiępodmioty,ichrelacjeuwikłanewszeregzależnościnatury
pozajęzykowej(ideologicznej,społecznej,kulturowej),warunkującesposóbich
mówieniaoświecieijegofenomenach,atakżezawiązującąsięmiędzynimi
interakcję.Wiązkawykładnikówgatunkowychmanatomiastbardziejela-
stycznąidynamicznąnaturę.Dlamodelugatunkuniedasię1takjakwprzy-
padkudyskursu1ustalićwmiaręstałejhierarchiiwyznaczników,choćby
miałasięonaograniczaćtylkodoustaleniamiejscpierwszoplanowychidrugo-
rzędnych.Otożsamościjednychgatunkówdecydujegłówniekomponentfor-
malny,wprzypadkudrugichpierwszoplanowąrolęodgrywajączynnikiprag-
matyczne,dlainnychistotneznaczeniematematczystyl.Możnaprzyjąć,że
dyskursjestwpierwszymrzędziekategoriąpragmatyczną,gatunek1katego-
riązarazemformotwórcząipragmatyczną.Obiekategorienzamieszkują”prze-
strzeńidealizacji1badaniagatunkuidyskursutobadaniamechanizmów(wa-
runków)tworzeniawypowiedzi(tekstów).
Gatunekidyskursnależądogronakategoriinieostrych,awięcmajągranice
otwarte.Ichzakresywniektórychmiejscachsięprzenikają.Strumieńdyskursu
wlewasiędownętrzagatunkugłównienapoziomiepragmatycznym(namargi-
nesiewartozauważyć,żewmiaręnarastanianaszejwiedzynatematkulturo-
wegoaspektuzachowańmownych,tenkomponentstaleposzerzalistęswych
parametrów).
Wopracowaniachteoretycznychkwestiarelacjimiędzygatunkiemadys-
kursemniejestwsposóbjednoznacznywyjaśniona,cowięcej,wliteraturze
tekstologicznejbezwiększegotruduznaleźćmożnadwacałkiemodmiennesta-
nowiska.Jedno,prezentowaneprzezJimaMartina(iszerzejznanepolskiemu
czytelnikowi),poziomgatunkowyuznajezanajszerszyzakresowo,nadbudowa-
nynadrejestramidyskursu,obejmującymi1jaktookreślaautor1działania
społeczne,układrólkomunikacyjnychispecyfikękanałuinterakcji(EGGINS,
MARTIN,2001:168).Drugiestanowisko,wywodzącesięzfrancuskiejszkoły
dyskursu(szerzejakceptowanewpolskimgronietekstologów,oczymzachwi-
