Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Interakcyjnymodelrelacjigatunkuidyskursuwprzestrzenikomunikacyjnej
29
(mamtunauwadzechoćbypróbyróżnegoukonstytuowaniapodmiotudyskursu
jakojakomunikującegoipodmiotugatunkujakojamówiącego(tekstowego)6.
Pomijamkwestię,żewjęzykupolskimtakadychotomiajestcałkowicieniezro-
zumiała.Skłonnajestemnatomiastprzekonywać,żezarównodyskurs,jakiga-
tunekprojektująobrazpodmiotuinstytucjonalnego(obsadzonegowkonstru-
owanejintersubiektywnierolikomunikacyjnej),któryznamionindywidualnych
nabieradopierowkonkretnymakciemowy(tekście).
Hierarchiczneprzedstawienierelacjidyskursuigatunkumożebyćwna-
szymśrodowiskuakceptowane,zważywszynautartemyślenieopodporząd-
kowaniugatunkustylowifunkcjonalnemujakokategoriinadbudowanejnad
poziomemgenerycznym.Zgłaszałamjużzastrzeżeniapodadresemtakiejtakso-
nomii(por.WITOSZ,2005).Tutajwypadamitylkozwrócićuwagęnadwie
kwestie.Popierwsze:jeślinawetlokalniewystępujązwiązkipodrzędności(ja-
kiśtypdyskursuskupiawokółsiebieokreślonyzespółgatunków),toniemożna
tychrelacjiprzenosićnacałąsiatkętypologiczną.Podrugie:dyskurs,podobnie
jakstylefunkcjonalne,bywałączonyzpewnymidziedzinamiżycia(dyskurs
naukowy,religijny,prywatny,urzędowy,artystyczny),wktórychtosferach
wograniczonymzakresietakiehierarchiemogąwystąpić.Należyjednakmieć
nauwadze,żejesttotylkojedenzpoziomówużyciakategoriidyskursu.Nain-
nychpoziomachfunkcjonowaniatejniezwyklepłynnejkategoriitegorodzaju
związkówzgatunkiemniedasięzaprojektować,choćbydlatego,żedyskurs
możebyćodnoszonydopoziomugatunkowego(czytamywszakżeodyskursie
fotografii,eseistycznym,poradnicznymitp.)7.Niepotwierdzająpośredniejroli
gatunku(międzydyskursematekstem)takieużycia(wcalenietakrzadkie),
jak:tekstprawniczy,postmodernistyczny,populistyczny,feministycznyitp.Są
oneświadectwem,żewinterpretacjiwypowiedziprzywołanojedenzmodeli
(dyskurs),gatunekpozostawiającnadalszymplanie.Zpewnościąinterpretacja
będzie1zgodniezregułamidyskursu1krążyławokółzagadnieńwartości,
relacjiinterpersonalnych,wizjiświata,ideologii,relacjijednostkizewspólnotą
ikulturą,anienp.ukształtowaniaformalnego.Nieznaczytooczywiście,że
rozpatrywanezpozycjidyskursuwypowiedziniesąnzamknięte”wjakiejśfor-
miegatunkowej(bezkwalifikacjigenerycznejniebyłybyprzecieżtekstami),
znaczytotylkotyle,żewinterpretacjidokonanowyborujednejperspektywy
oglądu.
Poranakonkluzję.Dyskursigatunektraktujęjakodwamodeletekstu,
zarównodosiebiepodobne,jakiróżniącesięodsiebie1podobnepodwzglę-
6TakwkoncepcjiDominiquaMaingueneau,którąszerokoomawiaHalinaGRZMIL-TYLUTKI
(2007).
7Równieczęstoposługujemysiępojęciemdyskursudlanazwaniakategoriiwyodrębnionej
napodstawiekryteriumideologicznego.Mówimywszakodyskursiefeministycznym,ekologicz-
nym,populistycznym,wykluczeniaitp.Tedyskursyprzekraczajągranicewyznaczonedomenami
życiaspołecznegoczygranicestylówfunkcjonalnych.
