Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
31
dałyodpowiedniowysokiposag.KsieniAgnieszkaJastkowskaprzyjęładziewięćdziesiąt
nowicjuszek,itozpierwszychdomówmagnacko-szlacheckich.Spowodowałotoznacz-
nywzrostzamożnościklasztoru:D[i]gdybyniekonstytucjaz1638r.,ograniczającaswo-
bodęprzechodzeniadóbrziemskichnarzeczduchowieństwa,klasztorlubelskichBry-
gidek,przepełnionycórkaminajznakomitszychinajzamożniejszychdomówpolskich,
stałbysięjednymznajbogatszychwkraju.Atakżejakimbyłouposażenieklasztoru
tegodoznakomitszychliczyćsięmogło”.
203
Nowezakonnice,fundatorkiinteresującegomniewtejpracyzespołuprzedstawień,
zastaływupadającymklasztorzetylkodwiemniszki,ksienięElżbietęSkowieskąoraz
ElżbietęWiślicką,któreniedopuszczałyżadnychzmiantrydenckich,stądDniewielemiały
dopowiedzeniaoreguleiobserwacjizakonnej,ajeszczemniejowymaganiachnowego
prawakościelnego”.
204
Stanowiływięcogniwołączącenowezakonniceztradycjąklasz-
toru,którajestwpsychiceludzkiejsilniezakodowana,abezktórejDgrupaijednostka
czujesięzdezorientowanaiwykorzeniona[...].Reformabyłamożliwapsychologicznie
tylkootyle,oilemogłasięstaćjakąśsyntezątradycjiinowości,anajlepiej—akceptacją
nowościwimiętradycji.Tożsamośćzakonubyławówczasbezpieczna,ajednocześnie
prawozachowane”.
205
Dlategowprowadzeniereformywtymśrodowiskubyłotrudne
inależałoprzeprowadzićjąpowolnymietapami,angażującwszystkiemożliweśrodki,
nawetkościelnąsztukę,tymbardziejżezałożycielkazakonuNajświętszegoZbawiciela
usankcjonowaławtymśrodowiskuprzekonanie,żeobrazysąwstanieprzybliżaćza-
konnicomtreścidotyczącesprawboskich.
Tekstyobjawieńśw.Brygidyzawierałysugestywneobrazy.Tękonwencjęwyjaśnia
samJezus,mówiącoBrygidzie:
[to]dlapoznaniateynauki,teyOblubieniceprzytomney,ktoraduchowychrzeczyniemożepoiąć,
chybaprzezcielesnerzeczy.
206
203
J.A.Wadowski,dz.cyt.,s.425.Chodzituzapewneosejmowezakazyz1635r.,dotyczącetworzenia
nowychfundacjiklasztornychopartychnawłasnościziemskiej,oczympiszeJ.Kłoczowski,Zakonymęskie
wPolscewXVI-XVIIIwieku,[w:]KościółwPolsce,t.II,WiekiXVI-XVIII,red.tegoż,Kraków1970,s.626.
DNiechęćszlachtydoprzekazywaniaziemiinstytucjomkościelnymwystąpiławPolscebardzowyraźnie
jużwśredniowieczu[ł]dopierojednakwXVIIwiekuprzyjęłaonabardzowyraźnieformęprawnąkonsty-
tucjisejmowej.Rzeczznamiennaizpewnościąnieprzypadkowa,żenastąpiłotodokładniewmomencie
najbardziejintensywnegoskokurozwojowegozakonówwPolsce.Nasejmiew1635r.,wjednoznacznie
wyrażonejobawie,»żebyPolskanieobróciłasięwkapłańskiekrólestwo«,aklerwmiejsceszlachtynie
zabrałsiędogospodarki,uchwalonowówczastzw.ustawęamortyzacyjną,którawzasadziewprowadzała
zakazprzekazywaniakościołowijakiegokolwiekmajątkustałego”.
204
M.Borkowska,Miscellaneabrygidiańskie:dwiefazyreformy…,s.131.
205
Taż,Miscellaneabrygidiańskie:LwówiSambor,DNaszaPrzeszłość”1997,t.88,s.149.
206
PoczynasięxięgaIObjawienianiebieskiegoS.Brygitty…,rozdz.41,s.57.Św.TeresaodJezusarównież
otympisała:DNam,niewiastom,potrzebatakichporównańdlazrozumieniatejprawdy”(Drogadodosko-
nałości,s.28,8).D.Wider,Psychikakobiety—zakonnicywwypowiedziachśw.TeresyzAvila,[w:]Materspiritu-
alium,red.O.Filek,Kraków1974,s.469.
