Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AGNIESZKACHWIEDUK,ADAMPOMIECIÑSKI
Lafitausilniepodkreślałnaturalnąmentalność,którakształtowałareligijność
amerykańskichautochtonów.Wjegoanalizachdostrzecmożnaelementyświa-
domościistnieniadystansupoznawczegoistosowaniametodywzględnejkom-
paratystyki(Piettre2005,s.135).Odtegomomentutakiepojęcia,jak,,kultura’’,
,,społeczeństwo’’,
,,obyczaj’’,
,,religijność’’czy,,naturaludzka’’nastałezostały
wprowadzonedokanonunaukoczłowieku.
RefleksjęnatematyspołeczneuprawiałtakżeWolter,jednakżenietak
obszerną,jakczynilitodwajpoprzednimyśliciele.Jegopismamająprzede
wszystkimcharakterhistorycznyifilozoficzno-historyczny.Obnażałwnich
zgubnedlaludzkościskutkiciemnoty,zabobonuinietolerancji.Mimożenie
stworzyłteoriispołecznej,towidziałwczłowiekuzawszetwórcękulturyiistotę
społeczną,awięcistotękreatywną,kształtującąsiępodwpływemzewnętrznych
czynników,aniebierną,,depozytariuszkęniezmiennejnatury’’,coczyniłna
przekórsądomwspółczesnychsobiefilozofów.Jegowidzeniehistoriimożebyć
jednakciekawedlaantropologaprzynajmniejztrzechpowodów.Popierwsze,
whistoriografiiWolteraznajdujemykrytykęźródełhistorycznych,któraodrzuca
wszystkoto,conieznajduje,,oparcia’’wfaktach.Podrugie,chodzimuoprze-
sunięcieuwagizczynówwielkichludzinawielkieepokirozwojucywilizacji
–Wolterzajmowałsięwgruncierzeczyhistoriąobyczajów,praw,zabobonów.
Potrzecie,swymidociekaniamihistorycznymiobjąłwielepaństweuropejskich
ipozaeuropejskich(Szacki2002,s.86–87).
Niewspółmierniewiększy,odwspomnianychjużmyślicieli,wpływna
współczesnąmyślantropologicznąwywarłatwórczośćJeana-JacquesaRous-
seau.Jegodoktrynyspołeczne,,wpisałysię’’szczególniedobrzewnurtbadań
strukturalistycznych.Rousseaustałnastanowisku,żemiędzynaturąaspołe-
czeństwemistniejenieusuwalnasprzeczność.Takierozumienieprzypomina
koncepcjęopozycjibinarnychClaude’aLévi-Straussa,dlaktóregonajbardziej
podstawowądychotomiąbyłanatura–kultura.Podstawowąwtymsensie,że
stanowionaodzwierciedleniegranicymiędzytym,coludzkiei,,nie-ludzkie’’
(zwierzęce,naturalne),którąusiłująoswoićwszystkiespołeczeństwapoto,by
zbudowaćwłasnąstrukturę(wizję,,świata’’isposóbżyciawnim).Lévi-Strauss
dałtemudowódwtedy,gdypisałoznaczeniużywności,jejspożywania,
gotowaniaipieczeniajakoelementachprocesukulturowego.Byłatozara-
zemantropologicznametaforaobejmującaszerokizakrestransformacjikul-
turowych.
Rousseau,podobniejakLévi-Straussa,interesowałoprzechodzeniemiędzy
tymikategoriami.ZdaniemRousseau,przejścieczłowiekaodstanunaturalnego
dostanuspołecznegodokonałosięwprocesiezawarciaporozumienia–umowy
społecznejustalonejmiędzydziałającymiipoznającymijednostkami(Olech-
nicki,Załęcki1997,s.233–234).Owaumowaspołecznaobjawiasięwpo-
wstawaniusuwerennegopaństwa,wktórymjednostkisązdolnedouzgodnienia
własnychinteresówzinteresamiinnych,coumożliwiaimwefekciesamorealiza-
