Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JeanHéring:Kilkazadańfenomenologiisnu
37
pokazaliśmy,wjakisposóbfenomenologpowinienrozpocząćbadania
—przezrozplątywanieproblemówisygnalizowaniedwuznaczności,
panującychwtejdziedzinie.
Comożnapowiedziećoprzestrzeni17?Naturalnie,niekoniecznie
upodstawnaszejzdolnościszybkiegoprzemieszczaniasięzjednego
miejscawinne,znacznieoddalone,leżyniespójnośćprzestrzenna.
BędącwStrasburguichcącbyćwParyżu,czynawetpoprostu
myślącoParyżu,niemalodrazusiętamznajduję.Toprzeniesienie
niezmienianiczegownaturzeprzestrzeni.Czasamijednakzmianie
przestrzeninietowarzyszyprzemieszczenie.Paryżmożesiępoprostu
przekształcićwStrasburg.Naturalnie,wiemy,żejesteśmywinnym
miejscu,lecztoniemysięprzemieściliśmy,to—niczymwteatrze—
zmieniłasięscenografia(oczywiścienietak,jakwteatrzeArystotele-
saiCorneilla,leczraczejjakwteatrzeszekspirowskim).Jestjasne,
żedwamiastanieznalazłysiębliżejsiebieiżeniechcielibyśmysta-
wiaćkatedrywStrasburgubliskowieżyEifflaaniprzemieszczać
MatterhornwpobliżeMontmartre’u.
Mamydoczynieniazinnymprzypadkiem,gdywtrakciepodróży
weśnieczęściskładoweprzestrzenifaktyczniesąusuwanelub,by
wyrazićsięlepiej,gdypewneelementyprzestrzenisąniesłusznie
przybliżone,naprzykładSorbonaznajdujesiębliżejOpery,niżpo-
winna.Tudokonujesięprzemianaprzestrzeni,czasemnawetodczu-
wanaprzezśniącego.Zachodzionatakżewtedy,gdydwabudynki
zmieniłyswojepołożenie18.
Innaniespójnośćmożesięujawnićwprzeciwnejsytuacji:nieznane
ulice,lubraczejulicewcześniejniezauważone,mieszcząsięmiędzy
dwiemaznajomymidzielnicami.Opóźniająnaszmarsz,aczasemna-
wetsprowadzająnaszwłaściwejdrogi.Gdypodobnesnysiępowta-
rzają,przyzwyczajamysiędośćdobrzedodzielnic,niewiadomo
wjakisposóbwetkniętychwnormalnątopografię.Mówilibyśmytu
orozszerzaniu(dilatation)przestrzeni,wprzeciwieństwiedojejkur-
czeniasię(rétrécissement),októrymjużmówiliśmy.Wszelakoprze-
strzeńzdajesiępozostawaćeuklidesową,przynajmniejwtakimsa-
mymstopniu,jaknajawie(jeślijednakniektórzyspośródgeometrów
śniąoprzestrzeniriemannowskiej,tomożeimsiętozdarzaćrównie
dobrzenajawie).
17Możnawieledowiedziećsięnatentemat,czytającósmyrozdziałksiążki
M.Arnold-Foster:StudiesinDreams.London1921.
18Tuśniący,gdyzostajezaskoczonypodobnymiszczegółami,możezauważyć,że
śni.Wątpimyjednakwto,bybyłzdolnydotrzećwwynikurozumowaniaażdotej
konstatacji.
