Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
29
Stosunekredakcjidokwestiiwschodniej
Zagadnienietojestwłaściwiekluczowedlamoichrozważań,albowiempo-
glądypolitycznewydawcówwpływałynasposóbdoboruiprezentacjitreści.
Zacznijmyodzarysowaniaprzekonańredaktorówgazet,któreukazywały
sięprzezcałyomawianyokres.Eksjezuita,ksiądzStefanŁuskinaujawniał
wyraźniesympatieprorosyjskie,aswoichzapatrywańniezmieniłnawet
wokresieSejmuCzteroletniego.Przykażdejnadarzającejsięokazjiwysła-
wiałpodniebiosaKatarzynęII76,gorliwiepopierałekspansjonistycznąpo-
litykędworupetersburskiegowobecTurcjiiSzwecjiwlatach1787-1792,
byłteżzwolennikiemutrzymaniaRzeczypospolitejwścisłejzależnościod
Rosji.PublikowanewnGazecieWarszawskiej”doniesieniazwielkiejwojny
wschodniejksiądzredaktordobierałwtensposób,abywykazaćwyższość
orężaimperatorowejnadarmiąiflotąturecką.Chwaliłwalecznośćrosyj-
skichżołnierzyiwyolbrzymiałichzwycięstwa.Wieszczyłwreszcierychłą
klęskęWysokiejPortywstarciuzsojuszniczymidworami77.PodziwŁuskiny
dlaKatarzynyIIobejmowałteżjejalianta-cesarzaJózefaII.OTurkachzaś
pisałnieprzychylnieizpewnymlekceważeniem,aicharmięprzyrównywał
dondzikiej,bezkarnejmasy”.Zlubościąopisywałnekscesy”,jakichmielido-
puszczaćsięwBanacieinainnychobszarachMonarchiiHabsburskiej78,
76Wystarczyprzywołaćchoćbyepitety,którymijąobdarzał:nwielka”
,nniezwyciężona”
,
nwspaniała”itp.Źródłemtegouwielbieniadlacesarzowejbyłfakt,żenieuznałaonakasaty
TowarzystwaJezusowegoizachowałanaterenieswojegopaństwaprowincjęjezuicką.Do-
dajmytakże,żeoilewpierwszejfazieobradSejmuCzteroletniegoczęśćartykułówwpiśmie
ŁuskinymogłabyćinspirowanaprzezStanisławaAugusta,dążącegodostępieniaantyrosyj-
skiegonastawieniawiększościopiniipublicznej,otyletrudnopodejrzewaćkróla,abywpły-
wałnaprorosyjskitonwystąpieńredaktoranGazetyWarszawskiej”wlatach1791-1792.
77GW
,2II1788,nr10,s.[3]:nbomałojestnadziei,żebywojnanastronęPortypomyśl-
nieposzła,gdyżuniejwszystkoprzyarmii,przyartyleriietc.wwielkimjestnieporządku;
przeciwniezaś,zstronyaustriackiejirosyjskiejtakiesąuczynionedyspozycje,któreopo-
myślnymzakończeniuwojennychswoichekspedycjimałowątpićkażą.Uważającjeszcze
przytymniezgody[we]wnętrznewsamymDywanie,przezktóreczęstokroćnajroztrop-
niejsiinajdoświadczeńsizwyższychurzędników[…]tracąurzędyswojeizasyłająsiędo
miejscdalekich;wszystkotozważywszy,upadekpaństwatureckiegozdajesiębyćprawie
nieuchronny,gdybywojnarazemzRosjąiAustriąwsamejrzeczynastąpićmiała”
.
78Dlaprzykładu,GW
,12I1788,nr4,s.[3]:nTurcyniedawnozCarogrodudoJassprzy-
bywszywlicznie50000ludzi,wszystkiekupieckiesklepywJassachdoszczętuzrabowali,
młodebiałogłowygwałtemzabierali,starezaśidziecipozabijali,inaostatkumiastozapalili,
przyktórejokolicznościprzeszło40domówspłonęłoogniem”;GW
,20IX1788,nr76,s.[2]:
