Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ApriorycznahistoriafilozofiiwujęciuHegla
35
Idączasugestią,wypadazauważyć,żeHeglarealizacjaKan-
towskiegopomysłuujęciadziejówfilozofiidokonujesięwzna-
miennysposób.WWykładachzhistoriifilozofiibowiemobserwu-
jemyswoistypowrótdoArystotelesa1zwracałnatouwagę
AugustCieszkowski581itowtrojakimsensie.Popierwsze,Hegel
niezwykleceniłStagirytęiwwielumiejscachwypowiadałsię
onimznajwyższymuznaniem.AutorFenomenologiiduchaodkrył
wArystotelesiespekulatywnegogeniusza,któregowielkoścido-
szukiwałsięwezoterycznejwarstwiejegomyśli.Miałaona
antycypowaćwielewątkówjegowłasnejfilozofii.Światosław
F.Nowicki,tłumaczikomentatorHeglowskichWykładówzhi-
storiifilozofii,wyjaśniał:„Hegelmiałświadomośćtego,żeto
właśnieondokonałwczasachnowożytnychodkrycia»prawdziwe-
go«Arystotelesaiże»jego«Arystotelestozupełniecoinnegoniż
Arystoteleszwykłych,pozbawionychspekulatywnegodaru,histo-
rykówfilozofii,czemuzresztądajewyrazwlicznychcierpkich
uwagachpodichadresemweWstępiedoswoichWykładówzhi-
storiifilozofii59.
Pokrewieństwomajednakźródłonietylkowspekulatywnym
charakterzefilozofowaniaobumyślicieli,lecztakże1itojesttu
najistotniejsze1wsposobiepodejściadopoprzedników,worien-
tacjihistorycznegomyślenia.Otóż1topodrugie1Arystotelesa
spekulatywnegoodkrywaHegelwswoiściearystotelesowskispo-
chodzionanaświatzgodniezwłasnąintencją”.(Por.IDEM:Histoiredela
philosophieethistoricité.In:IDEM:Histoireetverité.Paris2001,s.82).Naniebez-
pieczeństwasocjologizacjifilozofiizwracauwagęM.HORKHEIMERwszkicu:
Społecznafunkcjafilozofii.W:IDEM:Społecznafunkcjafilozofii.Wybórpism.
Tłum.J.DOKTÓR.Warszawa1987,s.2341235.
58CieszkowskieksponowałpowinowactwomiędzyArystotelesemiHeglem
weWprowadzeniudorozprawyRzeczofilozofiijońskiejjakowstępdohistoriifi-
lozofii,opublikowanejnałamach„BibliotekiWarszawskiej”w1841roku.Obaj,
jegozdaniem,podobniepojmowaliznaczenierefleksjihistorycznejwramachfi-
lozofii(traktowalijakoformęsamoświadomościfilozofii)orazwanalogiczny
sposóbrozumielifilozoficznąprzeszłość.Wyjaśniając(iprzyjmując)Heglowskie
rozwiązanieproblemuteoretycznejjednościihistorycznejwielościfilozofii,Ciesz-
kowskipisał:„Kolejneodkryciaiideemogąsięprzypadkowozjawiać,bez
związkuzsobąsięzdawać,[...]nadejdziejeniusz,któryteżywiołyuchwyci,
wykształciidowyższejjednościpodniesie.TakimbyłwfilozofiistarożytnejAry-
stoteles,wnowożytnejHegel”.A.CIESZKOWSKI:Rzeczofilozofiijońskiejjakowstęp
dohistoriifilozofii.W:IDEM:Prolegomenadohistoriozofii.„Bógipalingeneza”
orazmniejszepismafilozoficznezlat183811842.Warszawa1972,s.2471248,
2511252.Zob.takżeA.WAWRZYNOWICZ:AugustaCieszkowskiegopróbaeksplikacji
heglowskiegopojęciahistoriifilozofii.„RocznikHistoriiFilozofiiPolskiej”2008,
T.1,s.1211140.
59G.W.F.HEGEL:Wykłady...,Przedmowatłumacza,s.X.