Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kantowskiprojektfilozoficznejhistoriifilozofii
27
dominacjąbiograficzno-doksograficznejperspektywyopisywania
przeszłościfilozofiiidoprowadziładoponownegozainteresowa-
niasięteoretyczniezorientowanąhistoriografią.Cowięcej,zda-
niemDiltheya,towłaśnietatendencjawyniosłahistorięfilozofii
dopoziomunaukizasprawąwspółdziałaniatrzechczynników:
rozwojuświadomościhistorycznej,krytykiliterackiejoraznie-
mieckiejfilozofiitranscendentalnej34.Dokonałosięwtensposób
swoistepowtórzenieArystotelesa1powrótdoeksponowania
woglądzieprzeszłościfilozofiiprzedewszystkimteoretycznego
punktuwidzeniaprzezzałożeniesilnejiświadomejswegocharak-
terukoncepcjifilozofii,któranarzucadziejopisarstwuokreśloną
formęiperspektywę.Bezpośrednimwyrazemtychdążeńbyładla
DiltheyajedenastotomowaHistoriafilozofiiautorstwauczniaIm-
manuelaKantaWilhelmaGottliebaTennemanna,którywdążeniu
donaukowościhistoriifilozofiizastosował1podobniejaksamfi-
lozofzKrólewca(!),zaznaczaDilthey1„ideęstopniowegoroz-
wojurozumu”35.Dziękitemu1dodawał1historiafilozofiidała
się„doskonalepogodzićzzałożeniemodnalezionegowkońcuje-
dynieprawdziwegosystemu”36.Diltheytrafnie,jaksięzdaje,od-
czytałintencjedziełaTennemannaijegoKantowskąinspirację,
poruszyłoonobowiemHegla,któryoceniłjebardzokrytycznie,
piętnującjakonieuzasadnioneczynieniezfilozofiiKantaukładu
odniesieniadlaanalizydokonańposzczególnychfilozofów37.
Wgenetyczno-teoretycznymwyjaśnieniutegozjawiskatrzeba
cofnąćsiędosamegoKanta,onbowiem,bodajjakopierwszy
wczasachnowożytnych,zpełnąświadomościąwagizagadnienia
rozważałproblemfilozofującejhistoriifilozofii(philosophirenden
GeschichtederPhilosophie),dystansującsięwtensposóbodtrady-
cyjnych(doksograficznych)ujęćdziejówfilozofii.
OtóżfilozofzKrólewcawprowadziłokreśleniefilozofującahi-
storiafilozofii,atakżefilozoficznahistoriafilozofii(philosophische
GeschichtederPhilosophie)nieprzypadkowo.Skłoniłogodotego,
jaksięzdaje,przeciwstawieniepoznaniahistorycznegopoznaniu
rozumowemu.Powstajebowiempytanie:naktórymznichoprzeć
należysyntetyczneprzedstawieniedziejówfilozofii?.Wluźnych
zapiskachzebranychpodtytułemOfilozofującejhistoriifilozofii
34Zob.W.DILTHEY:Próby...,s.180.Czytamytuohistoriifilozofiijakonauce:
„JestonadziełemXIXwieku.Zrodziłasięzewspółdziałanianiemieckiejfilozofii
transcendentalnejzrozwojemświadomościhistorycznejikrytykiliterackiej”.
35Ibidem,s.185.
36Ibidem.
37Zob.G.W.F.HEGEL:Wykładyzhistoriifilozofii.T.1.Tłum.Ś.F.NOWICKI.
Warszawa1994,s.1631164.
