Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Problemfilozoficznejhistoriifilozofii
Kantowskiprojektfilozoficznejhistoriifilozofii
PrzekonanieWilhelmaDiltheyawypadazatemskorygować.
Filozoficznahistoriafilozofiiwarystotelesowskimstylusilnie,jak
sięokazuje,oddziaływaławśredniowieczuikształtowaławra-
machfilozofiizorientowanejnateorięmetodęfilozofowaniaoraz
koncepcjęfilozoficznejprzeszłości.Filozoficznefunkcjespełniała
jednakrównieżhistoriografianawiązującadoKsenofonta,Dioge-
nesaLaertiosaiichrenesansowychnaśladowców,tyleżewra-
machinnego,praktycystycznegorozumieniafilozofii.Racjęma
Diltheynapewnowjednym1wtymmianowicie,żedługoutrzy-
mywałasięwczasachnowożytnych,bodoXVIIIwieku,domina-
cjastyluzapoczątkowanegoprzezhistoriografięrenesansową,że
wwynikuzapoznaniamożliwościteoretycznegoiproblemowego
zarazempatrzeniawfilozoficznąprzeszłośćdominowała„forma
dogodniejsza,któraidączawątkiemhistoriiibiografii,porządko-
wałateoriefilozofówihistoriesekt”33.
Wszelakowtymwłaśnieokresiedałaosobieznaćtendencja,
któranasilającsięnaprzełomieXVIIIiXIXwieku,zachwiała
33W.DILTHEY:Próby...,s.181.WtymsamymduchuwypowiadasięH.-G.GADA-
MER(zob.Początek...,s.130),zauważając,żejeszczeosiemnastowiecznepodręcz-
nikihistoriifilozofii,jakchoćbydziełoJ.J.BruckeraHistoriacriticaphilosophiae,
byłyswoistympowtórzeniemstarożytnejdoksografii,„bez1jakpowiada1żadnej
ambicjihistoriograficznej”.Dodajeteżdalej:„DopierowiekXIXprzynosizesobą
historiografięwewłaściwymznaczeniutegosłowa,pisarstwohistoryczne,które
różnisięodprzekazudoksograficznego”.(Ibidem,s.131).Ztegosamegowzględu
nieszczędziłsłówkrytykipodadresemdziełaBruckeraG.W.F.HEGELw:Encyklo-
pedianaukfilozoficznych.Tłum.Ś.F.NOWICKI.Warszawa1990,s.17118.Potwier-
dzenieiilustracjęspostrzeżeniaDiltheyaznaleźćmożnawksiążceK.Pomiana
Przeszłośćjakoprzedmiotwiedzy.Zprzyjętegowniejpunktuwidzenianarozwa-
żanątuopozycję:teoretyczniezaangażowanedziejopisarstwo1historiografiabio-
graficzno-moralizatorska,patrzećmożna,biorącpoduwagęwiekXVII,przezpryz-
matkontrowersjimiędzyKartezjuszem(ikartezjanistami)aprzedstawicielami
républiquedeslettres(libertynamierudytami,np.PierremGassendim).Otóżdru-
dzy1twierdziPomian1rozwijalimodelhistoriografiihumanistycznej,dążącdo
wyzwoleniasięzprzesądów,azakładającideękumulacji,uważalisię(jakwcześ-
niejhumaniści)zakontynuatorówstarożytności.Kartezjusznatomiast1zaanga-
żowanywówczaswnajpoważniejszewsensieteoretycznymbadania1dystanso-
wałsięcałkowicieodwiedzyhistorycznej.Koncepcjiczasujakokumulacjiwiedzy,
doświadczeniakolektywnegopodmiotupoznającego,przeciwstawiłindywidualną
pewnośćmyślącegoJa,poszukującegoahistorycznejprawdy.Zob.K.POMIAN:
Przeszłość...,s.1811182,2371238;zob.takżeS.KRUSZYŃSKA:Doczegosłużyłahi-
storiafilozofii,kiedyniepotrzebowalijejfilozofowie?Studiumpewnegoprzypadku.
www.ifsid.ug.edu.pl/organizacje/historia_filozofii/kruszynska.pdf.(Datadostępu:
14maja2012).