Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
Wksiążcerozpatrywanajestjedynieczęśćcywilizacjizachodniej–cywilizacja
zachodnioeuropejska,którastałasięwramachUniiEuropejskiejpewnąjednością
geopolityczną.Pominiętanatomiastzostałacywilizacjapółnocnoamerykańska,po-
nieważzajmujeinnykontynentimaodmiennąorganizacjęikulturę.Tłumaczysię
towielomaróżnicamikulturowymiigeopolitycznymi.
Innymzagadnieniemwanaliziecywilizacjizachodniejjestjejłącznośćzcywiliza-
cjąklasyczną[Coudenhove-Calergi1924,s.31].Towłaśniezcywilizacjigreckiej
wywodząsiętakieinstytucje,jak:demokracja,duchwspółzawodnictwa,dualizm
kulturowy,pieniądz,handel,religiaspołecznairóżnezinstytucjonalizowanewolności,
senat,cesarstwoorazpraworzymskie.Zajejoddzieleniemodcywilizacjieuropejskiej
przemawiająm.in.przyczynygeopolityczneorazto,żebyłapoczątkiemdlabardzo
różnychcywilizacji:islamskiej,bizantyjskiej,zachodniej,prawosławnej9.
Docharakterystycznychcechcywilizacjizachodniej(aprzedewszystkimzachod-
nioeuropejskiej)należą:aktywizmiracjonalizm,dążeniedopoznaniaświata,krytycz-
nepodejściedorzeczywistości,atakżewolność,szczególnieintelektualnaipolityczna
[Coudenhove-Calergi1924,s.35].DowartościwspólnychdlacałejEuropymożna
zaliczyć:uznaniegodnościczłowiekajakoosobyiuczestnikazbiorowości,umiesz-
czeniegowcentrumsystemuwartości,dążeniedowolnościisatysfakcji,atakże
nadaniewysokiejrangiorganizacjispołecznej,zbiorowemuwspółdziałaniuiin-
strumentompaństwowymjakoczynnikomgwarantującymirozwijającymwartości
kulturoweorazoptymizmpoznawczy[Chodubski1996,ss.21–32].świadcząone
ojednościcywilizacyjnejEuropyiwpływająsilnienastrukturęspołeczną,ustroje
polityczne,systemygospodarczeimentalnośćludności.
Każdacywilizacjaprzechodziprzezpewneetapywyznaczająceokresjejtrwania
odpoczątkuzaistnieniadoupadku10.MożnateżwyznaczyćetapyrozwojuEuropy
zewzględunadośrodkowesiłypolityczne,jaktoczyniR.Coudenhove-Calergi,
mówiącoetapachrozwojuEuropyjakoo,,różnychEuropach’’,wktórychwfazach
szczytowychdominująpewnecharakterystycznesiłyjednoczące11.Zjawiskaod-
9Dlategoteżwyróżniasiędwaaspektycywilizacjizachodniejtworzącejejesencję:elementklasycz-
no-chrześcijański,zktórymsięwiążą:racjonalność,oświecenie,cywilizacja,orazgermański,dlaktórego
charakterystycznesą:irracjonalizm,romantyzm,barbarzyństwo[Birken1992,s.457].
10WedługQuigleyacywilizacjazachodniaznajdujesięobecniewfazieczwartej–faziekonfliktu
[Quigley1961,s.92].PodobnypodziałodnoszącysiędoetapówtrwaniacywilizacjiproponujeSpengler,
którydokonujeanalizyjejrozwoju,wyróżniającnastępująceetapy:(I)etaprozwoju(prehistoryczny),
(II)etapkultury(rozkwitu),(III)etapcywilizacji(dekadencji,schyłku),atakżeodpowiadająceimepoki
ducha,adekwatnedopórroku[Spengler1990,s.71].
11PierwszaEuropatoEuropahelleńskaprzeżywającaswójokresszczytowypodrządamiAleksandra
Macedońskiego,drugatoEuroparzymska,którejnajwiększyrozkwitprzypadazaAugusta,trzeciamaswój
początekwwędrówceludów,adziałalnośćKarolaWielkiegowyznaczajejpunktszczytowy.CzwartąEuropę
rozpoczynazałamaniepaństwakarolińskiegoinarodzinyEuropypapiestwa,którejnajwiększyrozkwitdokonał
siędziękiintegracyjnejrolipapieżaInnocentegoIII,posiadającegopolitycznąsupremacjęnadkrólami
Europy.PiątąEuropęrozpoczynaoświecenie–jesttoEuropaabsolutyzmuoświeconegozakończonapróbą
zjednoczeniajejzaNapoleona,aokresszóstejEuropynastąpiłpokongresiewiedeńskim.DlaCoudenhove
kolejnaEuropatoPaneuropa,czyliStanyZjednoczoneEuropy[Coudenhove-Calergi1924,s.31].
