Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opotrzebiemituisilemetafory
9
(iścieżki)sąrzeczywistościątopograficzną,apaństwaniemogąnigdziechodzić.
Niestety,takieprzywiązaniedopuryzmupseudo-scjentystycznegoukrywaczęsto
niezdolnośćdooryginalnegosformułowaniamyśliipytańorazskostnieniewmi-
cie,żeroląnaukijestodkryciejużgotowejrzeczywistości,tak,jakbybyłaona
poznawalnaobiektywnie,czylibezudziałusubiektywnejświadomości.Tymcza-
sem,jakpiszeRichardRortynjakieśdwieścielattemuwyobraźnięEuropyzaczęła
opanowywaćmyśl,iżprawdęraczejtworzysięniżodkrywa.Rewolucjafrancuska
pokazała,żeniemalzdnianadzieńmożnazmienićcałysłownikstosunkówspo-
łecznychicałespektrumspołecznychinstytucji”1.Prawdziwośćjestatrybutem
lubstanemprzyjmowanym,jednązrealizacjiprzygodności-używającwłaśnie
pojęćproponowanychprzezRorty’ego2,aniedostępemdoskarbca,którywynosi
napozycjęproroka.Rzeczywistośćspołecznajesttworzonaprzezinterakcje,tak
teżtworzonewprocesiekomunikacjisąnprawdy”-elementyrzeczywistości.Ję-
zykimetafora,jakpisaliGeorgLakoffiMarkJohnson,niesązewnętrznewobec
rzeczywistości,niesąnarzędziami,którymikształtowanajestsubstancja.Meta-
forysąichzdaniempodstawowymelementemjęzykairozumieniaświata,nawet
wramachtego,conazywająnurtemobiektywizmu.Nazywanieikategoryzacja,
któreichzdaniemniemogąobyćsiębezmetafor,tonarzędziarozumieniaświata,
aaktywnypoznającypodmiotzaichpomocąwskazuje(uwypukla)teelementy,
któreuznajezakluczowe.Dziejesiętak,gdyżnrozumiemyświatprzezinterak-
cje”,zatemniesposóbusunąćjestdoświadczenia,któresubiektywizujepoznanie.
Jednocześnienieunieważniatoracjonalności-zdaniemznanychjęzykoznawców
metaforatowyrazracjonalnościimaginatywnej:nponieważkategorienaszegopo-
wszedniegomyśleniasąwwiększościmetaforyczne,arozumowanieopierasięna
metaforycznychimplikacjachiwnioskach,codziennyracjonalizmwymagawy-
obraźni.(ł)Metaforajestnaszympodstawowymnarzędziemdoczęściowego
rozumieniaczegoś,coniemożebyćrozumianecałkowicie(ł)”3.
Wtradycjiempirycznejlękprzedmetaforątolękprzedsubiektywizmem,jed-
nakniedasięgouniknąć,chybażeprzyjmiesiępostawęstricteesencjonalistycz-
nąipoznawczoreakcyjną.JakpisząLakoffiJohnson:nWrazzpowstaniemnauk
empirycznychjakomodeliprawdy,myślzachodniazaczęłapowszechnietrakto-
waćpoezjęiretorykęzpodejrzliwością,ametaforaiinneśrodkiobrazowania
stałysięprzedmiotemdrwin”4.CytującHobbesaiLockapodkreślają,żemetafora
1
R.Rorty,Przygodność,ironia,solidarność,Warszawa1996,s.19.
2
Zob.S.Filipowicz,Prawdaiwolazłudzenia,Warszawa2011,s.141-155.
3
G.Lakoff,M.Johnson,Metaforywnaszymżyciu,Warszawa2010,s.251.
4
Ibidem,s.248.
