Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Transport,komunikacjaiepistemologia
39
nieprzypisanychdokonkretnychludzi,aposiadającychrealnąmocsprawczą,
ignorowaćaninegowaćniemożna,gdyżmająonefundamentalneznaczenieepi-
stemologiczneikulturowe.
Ujawnianiesiętakiejponadjednostkowej,wspólnejwiedzyiwspólnychzłu-
dzeńjestmożliwejedyniewprocesachkomunikacyjnych.Zadaniemepistemologii
jestichanaliza;zaHabermasemmożnapowiedzieć,żejesttoanalizadziałania
komunikacyjnego.Należywięcokreślić,wjakisposóbrelacjekomunikacyjne
realizująwludzkimświecieswojąontycznośćijakieśrodkisąniezbędnedla
ujawnieniasięichmocysprawczej.Skorodziałaniekomunikacyjnewymagaza-
angażowaniaśrodkówmaterialnych,awięcbytówozasadniczoodmiennymod
relacjistatusieontologicznym,tomediastająsięjednymzkluczowychobiektów
epistemologiikomunikacji.Wludzkimświeciekomunikacjaimediasąjakawers
irewerstejsamejmonety;mediasąśrodkami,dziękiktórymzachodzikomuni-
kowanie.
Wewspółczesnąkomunikacjęzaangażowanesąbardzoróżnorodnemedia
iwciążwynajdywanesąnowe.Wielemedialnychmożliwościzapewnenigdynie
zostaniewykorzystanych,innenieprzetrwająpróbyczasuizostanącałkowicie
wyparte.Jednakpierwotnym,uniwersalnymiwciążniezastąpionymmediumko-
munikacyjnymbyłipozostajejęzyk.Wnimtkwiąarchetypy,którespodziewamy
sięodnajdowaćwkażdymmediumiwkażdymrodzajurelacjikomunikacji.To
pierwotnemedium,wformieoralnej,apotempiśmiennej,nietylkowzbogaciło
ontologięludzkiegoświata,aleteżsposóbjegopoznania,czyliepistemologię.
Jakokulturoweapriorijęzyksugerujeontyczneflumeblowanie”świata,wyod-
rębniaobiektyiokreślamiędzynimirelacje.Językustanawiapodstawowądiadę
poznawczą:zjednejstronyjestpodmiot-ja,zdrugiejprzedmiot-koń,książka,
słońce.Logikaigramatykajęzykaflustawiają”ludzkiepoznanie.Rzeczowniki
wskazująobiekty,czasownikirelacje,tocosiędziejeidziałaflpomiędzy”
,zaśprzy-
miotnikibędące,jakmówiłBarthes,najuboższą(thepoorest)kategoriąlingwistycz-
nąróżnicują-nadająrzeczomiczynnościomrangę,ustanawiająichhierarchię
wludzkimświecie,wprowadzająocenyrzeczyiczynności.Zbadańnaturalnych
językówróżnychkulturradykalnekonsekwencjeocharakterzeontologicznym
wyprowadziłBenjaminLeeWhorf(2002),uznając,żegramatykaprzesądzaoobra-
zieświata;światjesttaki,jakijestjęzyk.Języknietylkoorganizujeontycznie
świat,aleteżokreślajegoaksjologię.Whorfjestsztandarowymreprezentantem
poglądu,żegramatykatozarazemontologia,awzorcesemantycznedeterminują
obrazświataużytkownikówjęzyka.Ideatazawieraarcyważnespostrzeżenie
epistemologiczne,żejęzyknietylkocośodkrywa,alejednocześniezawszecoś
takżezakrywalubdeformuje.Taksamodziałająwszystkiemediakomunikacyjne,
