Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§2.Stosunekpoznawczyijegoanaliza
51
Twardowskistarałsięuporaćprzynajmniejzpewnymikłopotamikoncepcji
intencjonalnościprzezwspomnianejużodróżnienietreściiprzedmiotuaktu
przedstawienia;samjednakuważałtozaprzypadekspecjalnycałkiemogólnej
dystynkcjipomiędzytreściąiprzedmiotemaktumentalnego.Szczególnieinteresu-
jącesąjegouwagi(por.Twardowski1894,s.10-17)ologicznejfunkcjiprzymiotnika
'przedstawiony,wróżnychkontekstach,wktórychonwystępuje.Twardowski
wykorzystałanalogiępomiędzysłowami'przedstawiony,i'namalowany,.Rozważ-
myzwrot'namalowanypejzaż,.Popierwsze,możeonodnosićsiędodzieła
plastycznegostworzonegotechnikąmalarską,anienp.graficzną.Podrugie,może
onbyćużytydlazaznaczeniawjakiejśkonkretnejsytuacji,np.wtrakciewycieczki
turystycznej,żedanykrajobraz(pejzaż)zostałuwiecznionynapłótnie.Jeślimamy
nauwadzepierwszeużycie,tosłowo'pejzaż,możezostaćzastąpioneprzezwyraz
'obraz,,anawystawiedziełplastycznychmożemypowiedziećzarówno'namalowa-
nyobraz,,jaki'namalowanypejzaż,informująckogośotym,jakzostałowykonane
dziełowymienionewkatalogupodtakimtoatakimnumerem.Niemożemyjednak
wtrakciewycieczkipowiedziećowidzianympejzażu,żejestnamalowany,nawet,
gdyktośtouczynił.Przymiotnik'namalowany,pełnidwojakąfunkcję:wkontekście
'namalowanyobraz,jestdeterminatorem,bowyróżniazklasydziełplastycznych,te
którezostaływytworzonetechnikąmalarską,awkontekście'namalowanypejzaż,
razjestdeterminatorem,wtedymianowicie,gdyoddzielapejzaże,którektoś
namalowałodtych,którymtonieprzytrafiłosię,ainnymrazemmodyfikatorem,
ponieważnamalowanypejzażjakodziełoplastyczne,niejestpejzażemrzeczywis-
tym,aleobrazem.Wtymdrugimprzypadku'namalowany,w'namalowanypejzaż,
zachowujesiętak,jak'fałszywy,w'fałszywezłoto,.Zwrot'to,conamalowane,
podlegapodobnejanalizie,trzebabowiemodmiennetraktowaćzwroty'przedsta-
wionatreść,i'przedstawionyprzedmiot,.Cośmusimytutajwybraćjakokontekst
zasadniczy.Jesttowzasadzieobojętnezpunktuwidzeniasamejanalizy.Realista,
azatakiegouważamsię,zaczynaodanalizyzwrotu'przedstawionyprzedmiot,.
Przymiotnik'przedstawiony,jestdeterminatoremwtymkontekście,gdychcemy
zaznaczyć,żeprzedmiotowiprzytrafiłosięto,żezostałprzedstawiony.Podobnieto
możeprzytrafićsiętreściiwtedyonastajesięprzedmiotem.Alegdypowiadamy,że
przedmiotzostałprzedstawionydlatego,żeprzedstawiamysobiepewnątreść,
przymiotnik'przedstawiony,w'przedstawionyprzedmiot,jestmodyfikatorem,
ponieważprzedstawionatreśćniejestprzedmiotem,alewłaśnietreścią,mimoże
przedstawiaprzedmiot.StreszczonaanalizaTwardowskiegododajecośistotnegodo
problemuaktówdemodorectoidemodoobliquo,mianowicie,żeniemogąbyć
odróżnionewedlekryteriówczystogramatycznych.Dopieroanalizasemantyczna
rozstrzyga,czyprzymiotnikiwrodzaju'przedstawiony,(czy'wiedziany,,byużyć
takiegosłowa)sąmodyfikatoramiczydeterminatorami.
Poto,bycokolwiekbyłoprzedmiotemwiedzy,musibyćprzedstawione.
Intencjąwiedzyjestopisjejmodelurzeczywistego,gdyżstoizatymdomniemanie
prawdziwości.Aleuznaniepewnegokorpusuzdańniegwarantuje,żemająone
modelrzeczywisty.Jeślisątozdaniafałszywe,toodpowiadająimmodele
intencjonalne,wyznaczoneprzezinterpretacjęjęzyka.Krótkomówiąc:model
