Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
RozdziałII.Zagadnieniametateoretyczne
jestintuicyjne,cosugeruje,bypara(a)byłatraktowanajakowyjściowa.Dalsze
krokiwymagająanalizywiedzy,szczególnieodpowiedzinapytanie,czydoxado
niejnależyczynie.Alejużterazmożemyodróżnićpoznaniejakoczynność
ipoznaniejakowytwór,czyliwiedzę.Językpolskijestprzytymwkorzystnej
sytuacji,boleksykalnieodróżnia'poznawanie,i'poznanie,.Wtejsytuacjiwarto
przyjąć,żewparze'poznanie-wiedza,jejpierwszyelementodnosisiędo
czynności,adrugidowytworu.
Powracamdoanalizystosunkupoznawczego.Nietrzebadecydować,czy
racjęmająBrentanoiHusserl,żeświadomośćjestzbioremaktówczyteż
psychologowiegenetyczni,jakWundt,żejestonazbioremtreści.Przyjmiemypo
prostu,żeczynnościpoznawczesąaktami.Jużanalizarelacjipoznawczej
wyraźniesugeruje,żepoznawanieodbywasięwwynikuaktówintencjonalnych.
Apodrugie,możemy,anawetpowinniśmy,skorzystaćzodróżnieniatreści
iprzedmiotuprzedstawienia,takżedokonanegoprzezTwardowskiego(por.
Twardowski1894),awłaściwieuogólnićjenaaktypoznawcze(odnotujmy,że
chociażtadystynkcjajestintuicyjna,byłaprzedTwardowskimzamazywana
wdwóchkierunkach:(a)mylonosamaktzjegotreścią;(b)mylonotreść
iprzedmiot.Utożsamimytreśćaktuzjegowytworem,np.treśćaktuspostrzeżenia
jestwytworemtegoaktu,atreśćaktusądzenia,czylisądwsensielogicznym,jest
wytworemtegożaktu(nietwierdzisiętutaj,żewytworysąwyłącznierezultatami
czynnikówpodmiotowych).Antycypującdalszeustaleniadodam,żepodobniejak
akceptujętzw.propozycjonalnąteoriępercepcji,wmyślktórejtreśćspostrzeżenia
jestzawszekomunikowanazdaniem,uznajęteżpropozycjonalnąkoncepcję
poznania.Mówiona,żepoznaniejestwyrażanewzdaniach,którychwydanieczy
uznaniemożebyćmotywowane(warunkowane)przezspostrzeżeniaczyteż
przedstawienia.Ostateczniezatem,wiedzaskładasięzezdań,natomiastpo-
znawanieodbywasiędrogąaktówrozmaitegorodzaju.Takwięc,pełnyopis
stosunkupoznawczegowymagauwzględnieniapodmiotupoznania,aktupoznaw-
czego,przedmiotutegoaktuiwytworubędącegojegotreścią,przyczymwiedza,
czylipoznaniejakowytwórjestzawszejakimśzbioremzdań.Czymkolwiek
poznaniejest,zaczynaniejegoanalizyodjakiejśogólnejabstrakcyjnejjegoidei
niewydajesiętrafne,gdyżzaraznapoczątkugubirozmaiteważneintuicje.
Spróbujemyterazanalizylogicznejniektórychpowyższychustaleń(jestto
kontynuacjaideizawartychwAjdukiewicz1937,Ajdukiewicz1948,Suszko1957,
Suszko1966;Ajdukiewiczzainicjowałtzw.semantycznąteoriępoznania,
R.Suszkojąrozwinął)Mówimypoto,bykomunikowaćinnymtreśćnaszych
przeżyćpsychicznych,m.in.aktówpoznawczych.Skoroaktysąintencjonalne,to
własnośćtawinnabyćjakośreprodukowanaprzezwyrażającejesłowa,dokład-
niejzdania(zdanierozumiemjakotwórjęzykowy,którywyrażasądwsensie
logicznymjakoswojeznaczenie;por.rozdz.VI§4).Itakjestwistocie,mianowicie
referencjalne,tj.semantycznewsensieścisłym(por.rozdz.VII§2wsprawie
rozumieniasemantyki),sądziedzictwemintencjonalnychodniesieńaktów,
natomiastznaczeniawyrażeńodpowiadajątreściomaktów.Zgodniezporządkiem
systemówlogicznych(napoczątkujestlogikazdań,apotempredykatówlub
