Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
CZĘŚĆI.PODSTAWYKONCEPCYJNE
samozatrudniona,ajejwynagrodzenieniemawprzeważającejczęścicharakteru
pieniężnego,lecznaturalny.Ludziecisąodpokoleńzasiedziali,nienawyklido
zmianyotoczenia.Powstająjednakmechanizmy,nierzadkobrutalne,skłaniające
ichdoopuszczaniaprzeludnionychrejonów.Oznaczatodoświadczenierynku
itransformacjęwsiłęroboczą,wzbiorowośćjednostek,którychjedynymzaso-
bemekonomicznymjestwłasnapraca,własnykapitałludzki.
Ci,którzyniemogąbyćwchłonięciprzezgospodarkęnajbliżejpołożonych
obszarówmiejskich,migrujądalejidalej,nawetażzaocean.Zekonomiczne-
goisocjologicznegopunktuwidzenia,migracjawczesnegoetapumodernizacji
iprzejściademograficznegostanowiwięcswoistyritedepassage–zjednejstro-
nywyjściejednostkizgospodarkitradycyjnej,naturalnejistaniesiętrybikiem
rynkowejipieniężnejgospodarkikapitalistycznej,zdrugiejstronyszokkulturo-
wyinarodzinyczłowiekanowegotypu,homofaber.Zjawiskotomożnateżpo-
strzegaćjakosystematycznąerozjęizanikaniegospodarkiprzedkapitalistycznej
narzeczwszechogarniającejgospodarkikapitalistycznej.
Jednakże,jaktrafniezauważająniektórzybadaczeopisywanejprzemiany
(Meillassoux1975;Geschiere1987;Hochstadt2001),dopókiwspółwystępują
obatypygospodarki–naturalnej(przedkapitalistycznej)orazrynkowej(kapi-
talistycznej)–dopótywprzestrzenispołeczno-ekonomicznejfunkcjonujemo-
bilnośćcyrkulacyjna,którawpewnychwarunkachprzezdłuższyczasodgrywa
istotnąrolęwrealokacjizasobówpracyiprzetrwaniucałychgrupspołecznych.
Częśćzbędnejludnościwiejskiejlubmałomiasteczkowejniejestbowiemwsta-
nieuzyskaćstabilnegozatrudnieniaczypłacynapoziomiewystarczającymdo
utrzymaniarodzinywnowoczesnymmieście.Ludzieci,łączącdochodyzpracy
wsektorzerynkowymzprzychodamiwnaturze,pochodzącymizpracywewłas-
nym(lubdzierżawionymnazasadziezwyczajowejopłatywnaturze)gospodar-
stwie,podtrzymująswąegzystencję.
Interesującymprzypadkiemilustrującymtęsytuacjęjestrozwójludności
dwuzawodowej,dojazdówdopracyorazmigracjiniepełnejwokresietzw.in-
dustrializacjisocjalistycznejwkrajachEuropyWschodniejpoIIwojnieświa-
towej.ZostałonopisanywpoświęconejPolscemonografiiOśrodkaBadań
nadMigracjamiUniwersytetuWarszawskiegoLudzienahuśtawce(Jaźwińska,
Okólski2001).Mobilnośćcyrkulacyjna,itonamasowąskalę,stanowiłareak-
cję(efekt)naosobliwąstrategięmodernizacyjnązaproponowanąprzezrządzącą
przezkilkadziesiątlatmonopartiękomunistyczną.Nazwanastrategiąoszczę-
dzanianaurbanizacji,oznaczałaonaszybkieuprzemysłowieniepowiązane
zpowstrzymywaniemmigracjizobszarówwiejskichdomiast.Zatrzymaniena
wsiachiwmiasteczkachwieluludzipodejmującychpracęwfabrykachmiast
przemysłowychiskłonienieichdozaakceptowaniarolipracownikówdwuza-
wodowych(„chłoporobotników”)imigrantówwahadłowychpozwoliłowpraw-
dzie–dziękizapleczu,jakieciludziemieliwspołecznościachlokalnychich
pochodzeniaitamtejszejgospodarce,wznacznymstopniunaturalnej–naich
przetrwaniewwarunkachbardzoniskichstawekpłac,alezarazemutrwaliłosek-
