Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Zagadnieniawprowadzające
rządówliberalnych,którewydawałysięwówczasniebyćwstaniesprostaćróżnym
ówczesnymzagrożeniom,podsuwałomyślioinnychrozwiązaniach,mogącychwnieść,
jaksądzono,pierwiastkipozytywneiuchronićprzedewentualnymrozstrojem.Tezę
takąpotwierdzająhasławysuwaneprzezkrótkotrwałe,drobneiniemającewłaściwie
żadnegoznaczeniapolitycznegopartyjkimieniącesięfaszystowskimi,którepojawi-
łysięniedługopoobjęciurządówweWłoszechprzezfaszystów.Wwyobraźniich
uczestnikówfaszyzmoznaczałwładzęporządkującąchaosiwdodatkusprawowaną
przezopatrznościową,ibezinteresownąosobęzwalczającązpowodzeniemspołecz-
nezło.TakbowiemocenianowtychśrodowiskachMussoliniegoijegoówczesną
rolę
66
.Częśćczłonkówtychefemerydznalazłasiępóźniejwszeregachpowstałego
wgrudniu1926rokuObozuWielkiejPolski.Podobnieinterpretowanopotemwtej
organizacjifaszyzmwłoski,jakopogromcęradykalnejlewicy,awięcikomunistów,
orazhamulecdlaDrozwydrzonegoliberalizmu
67
.Tenbowiemwydawałsiębyćsłabym
zabezpieczeniemprzedrewolucją,awdodatkubyłjużoddawnaostrokrytykowany
przezKościół.Najegotematpisanoprzecież:Dliberalizmjestgrzechem”
68
.
Opozycjakatolicyzm-liberalizmwydajesięniebyćnależyciedocenianawbadaniach
dotyczącychantyliberalnejprawicywEuropie,którączęstochętnieDprzybliża”siędoto-
talitaryzmu.Tymczasemmaonabardzoistotneznaczenieipokazuje,żebędącanty-libe-
rałemwcaleniemusiałosięstawaćsympatykiemrozwiązańdrastycznieograniczających
prawaosobyludzkiej.Rozciągnięciepojęciafaszyzmunarozmaitesystemyautorytarne
jestwięcnonsensemizabiegiemalbobardzonieprecyzyjnym,alboteżtendencyjnym.
JaknapisałironicznieJosefSchüßlburner,Dzgodniezjęzykowymiregulacjami
ustalonymiwepoceStalina(...)owozłodziałającewlewicowej»historiizbawienia«
sprowadzonodokrótkiegobojowegosloganu»Faszyzm«”
69
.
Innyautor,profesorhistorii,wybitnysowietologidoradcaprezydentaReaga-
naRichardPipes,wzbliżonysposóbodniósłsiędoszerokopojmowanejkategorii
faszyzmu,interpretowanejjakozjawiskomiędzynarodowe.Stwierdziłon:DMoskwa
wyrzuciłazesłownika»myślipostępowej«przymiotnik»totalitaryzm«;doopisuwszyst-
kichruchówireżimówantykomunistycznychmiałwystarczyćtermin»faszystowski«.
Stanowiskopartiikomunistycznejwtejsprawiesformułowanojużnapoczątkulat
dwudziestychwuchwałachKominternu.»Faszyzmem«nazywanozarównoustrój
WłochMussoliniegoihitlerowskichNiemiec,jakstosunkowołagodnedyktatury
antydemokratyczne,takiejakreżimSalazarawPortugaliiiPiłsudskiegowPolsce”
70
.
66
Por.O.Grott,FaszyściinarodowisocjaliściwPolsce,Kraków2007,s.13-39;Ks.Z.Łuczycki,
Jakjasobiewyobrażamfaszyzmpolski,Lublin1926,passim.
67
Italicus,Ewolucjafaszyzmu,DSzczerbiec”1931,nr23,s.2-3.
68
Ks.F.SardaYSolvany,Liberalizmjestgrzechem,Poznań1995.Pierwszewydanietegodziełka
ukazałosięporazpierwszywHiszpaniiw1886r.
69
J.Schüßlburner,Czerwony,brunatnyizielonysocjalizm,Wrocław2009,s.s.24.
70
R.Pipes,Rosjabolszewików,Warszawa2005,s.259.
35
