Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dylematypolskiegonacjonalizmu
owłasnepaństwotrwałynadal.Refleksjenadokropnościamirewolucjibolszewickiej
wielokrotniemiałycharakterosobisty,jakośladtraumatycznychprzeżyćnatere-
nachzrewoltowanejRosjiibyłyprzekazywanewspółrodakomprzezpowracających
dokraju.Obawianosiętakżerodzimychpoplecznikówrosyjskiegokomunizmu,którzy
chociażniezbytliczni,tojednakstanowilipewnezagrożenie.Ponadtorewolucjębol-
szewickąuznawanozawydarzenierosyjskie,cododatkowowzmacniałoobawyzuwagi
naponadwiekowądominacjęRosjinadPolską.NowopowstałąRosjęsowieckątrak-
towanotakżejakospadkobiercęopresyjnego,przedrewolucyjnegoreżimurosyjskiego,
azarazemiburzycielazastanegoładu,którybyłdlawieluwartościącenioną.Sowiecki
eksperymentustrojowo-gospodarczyniszczyłpodstawyegzystencjitysięcy,ajego
antyhumanistycznywpowszechnieprzyjętymtegosłowaznaczeniuetos,zbudowany
nanienawiści,mógłprzerażać,dostarczającwieluprzykładównieludzkichzachowań
izniszczenia.Wtakiejsytuacjikomunizmwydawałsiębyćwrogiemnumerjeden
inajwiększymzagrożeniemipaństwa,iindywidualnejegzystencjijednostekludzkich.
JakpisząautorzyksiążkiKomunizmwRosjiijegopolskieinterpretacje,Dpolscy
autorzyczulisięwręczzobowiązaniostrzecZachódprzednadciągającąwedlenich
burzą.Bylizwolennikamitworzeniasanitarnegokordonu,oddzielającegopogrążony
wwojniedomowej,chaosieibezładziekrajodresztycywilizowanegoświata.Obawiali
siępłynącegostamtądkulturalnegobarbarzyństwa,szczególniegroźnegowobliczu
»zmierzchuZachodu«wieszczonegoidostrzeganegopodwpływemdoświadczeń
pierwszejwojnyświatowej”
65
.
RównieżsytuacjaPolskiniebyłanajlepsza.Kraj,zjednoczonyztrzechpoddawa-
nychprzezstulecieinnymoddziaływaniomkulturowymicywilizacyjnym,niestanowił
odrazuspoistejcałości,atozewzględunadużąliczbęmieszkańcówidentyfikujących
sięzinnyminarodami(około33%),jakizpowodurozbieżnychinteresówróżnych
klasspołecznychwsporymzakresieróżniącychsięodsiebiepoziomemkulturalnym,
kwestiamisocjalnymiorazczęstoprzeciwbieżnymidążeniami.Jakwiadomo,demo-
kracjaudajesiędobrzetam,gdziemożliwyjestkonsensusspołecznyprzynajmniej
wpodstawowychkwestiach.OtakikonsensuswPolscelatdwudziestychXXwieku
byłobardzotrudno,oczymwystarczającoświadczączęstozmieniającesięrządy
iniestabilnośćpaństwa,wrogistosunekdoniegodużejczęścimniejszościnarodo-
wychoraztrudnościwynikającezodmiennościterytoriówtrzechbyłychzaborów
tworzącychIIRzeczypospolitą.
Sytuacjapowyższatworzyłatłodladziałalnościideowejipraktycznejposzcze-
gólnychobozówpolitycznychwPolsceiwymuszałapewnepreferencje.Wtymteż
kontekścienależyoceniaćpierwszepolskiereakcjenapojawieniesięweWłoszech
faszyzmuiobjęcietamwładzyprzezBenitaMussoliniego.Istnieniesłabychnaogół
65
M.Broda,J.Kurczak,P.Waingertner,KomunizmwRosjiijegopolskieinterpretacje,Łódź
2006,s.6.
34
