Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
wielubadaczy,wśródktórychwymienićmożnanp.Pierre-AndréTaguieffa,Paula
Taggarta,HerbertaKitscheltaczyzajmującychsiętymproblememodkilkujuż
dekadMargaretCanovaniErnestaLaclaua(szerzejzob.LipińskiiStępińska2020).
PoczątekXXIw.przyniósłjednakistotnywzrostzainteresowaniapopulizmem,
wynikającyzpojawieniasięwielujegoodmian,wskalidotądniespotykanej,
równieżwtychpaństwach,które–wydawałobysię–powinnybyćodpornena
„populistyczneukąszenie”.Trudnowskazaćjednoznacznie,cojesttegoprzyczyną,
zgodanatomiastpanujecodotego,żestanowionistotnezagrożeniedlawspółcze-
snejdemokracji,utożsamianejzjejliberalnąodmianą.
WłodzimierzAnioł(2018)zwracauwagę,żedzisiejszypopulizmstanowi
reakcjęprzedewszystkimnaskutkineoliberalnejpolitykiekonomicznej.Roger
EatwelliMatthewGoodwin(2020,s.20–23),szukającprzyczynrozwojunarodo-
wegopopulizmu,ichzdaniemdominującegoobecniezwłaszczawEuropie,wska-
zująna„czteryD-cechy”,obejmującezjawiskazróżnychsferżyciaspołecznego4.
Oboktegoprowadzonesąanalizymającenaceluklasyfikacjępopulizmu,poczy-
nającodprzekrojuideowego(lewicowy,prawicowy),poprzeznarodowy(ikonty-
nentalny),po„przedmiotowy”(populizmekonomiczny,prawny,kulturowyczy
ostatnio–szczepionkowy5).Niebrakteżdociekańbardziejfilozoficznejnatury,
wktórychrozważasiękwestiegenetycznościbądźwtórnościpopulizmu6.Poja-
wiająsiępytaniaoewolucjętegozjawiskaijegoprzyszłość,choćczasemtrudno
nawetojednoznaczneustaleniaterminologiczne,czegonajlepszymprzykładem
jesttzw.nowypopulizm.Wtradycjieuropejskiej„nowypopulizm”toprzede
wszystkimpopulizmapelującydoluduwznaczeniupolitycznym,krytyczny
wobecdemokracjiliberalnej,zwłaszczawobeczasadyreprezentacji,ipostulu-
jącyprzekazaniewładzywręceludu,główniezwykorzystanieminstrumentów
demokracjibezpośredniejiuznaniapierwszeństwawoliwiększości(Rozen2018).
Inneujęcietraktuje„nowypopulizm”wsposóbzbliżonydopopulizmuwtórnego
wrozumieniuTomaszaKrawczyka(2010),tzn.jakoruchoddolny,przeciwsta-
4Tecechyto:distrust–brakzaufaniadopolitykówwynikającyzelitarystycznegocharakteru
demokracjiliberalnej,destruction–obawaprzeddestrukcjąhistorycznejtożsamościgrupynaro-
dowejijejstylużyciaspowodowananatężonąimigracją,deprivation–powszechniepodzielane
poczuciewzględnejdeprywacji(przekonania,żeinnymjestlepiej),wreszciede-alignment,defi-
niowaneprzezautorówjakoodejście(wyborców)dogłównychpartii.
5ChoćpojęcietozyskałopopularnośćprzedewszystkimwzwiązkuzepidemiąCOVID-19,
tojużwcześniejpojawiałsiętenproblem,międzyinnymiwzwiązkuzobowiązkowymiszcze-
pieniamidzieci(np.przeciwkoodrze).DotyczyonzarównoEuropyWschodniej(wtymPolski),
Zachodniej(Włochy,Francja),jakiStanówZjednoczonych.
6T.Krawczyk(2010,s.80in.)uważa,żepopulizmwystępujewdwóchpodstawowychfor-
mach.Wyróżniaonpopulizmgenetyczny,którywedługniegooznaczapaternalistycznąpogardę
elitwobec„ludu”,iwreakcjinańpopulizmwtórny,będący„pełnąhiperbolizacjireakcjączęści
«gminu»napopulizmgenetyczny”.
