Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
WSTĘP
wałumysłymłodych
34
,redagowałitłumaczyłpismawłasneorazautorówtakichjak
Tomasza
`Kempis,św.Augustyn,JanChryzostomczyJanseniusz.Łącznierozpro-
wadziłwMoskwieponad400książekotematycereligijnej.
Pozytywnyklimat,wktórymrozwijałasięakcjapropagandowaksiędzaJube
´,
uległjednakradykalnejzmianiepośmierciPiotraII(styczeń1730)iwstąpieniuna
tronAnnyIwanownej,bratanicyPiotraWielkiego.Otoczonaniemieckimidoradca-
mi,zasięgającawsprawachkościelnychwyłącznieopiniiarcybiskupaProkopowicza
(nieprzejednanegowrogauniizkatolicyzmem),dokonujeAnnakrwawegoodwetu
naopozycjibojarskiej,którausiłowałaograniczyćjejwładzę.Ofiaramizemstypadli
wpierwszejkolejnościprzedstawicielerodówDołgorukichiGolicynów-możnych
protektorówksiędzaJube
´.WtejsytuacjidalszypobytwRosjigorliwegoFrancuza
jansenistystałsięzbytniebezpieczny.Wmarcu1731rokuprzekroczyłDzieloną
granicę”iprzyjechałdoWarszawy,gdzienawiązałdobrestosunkizprymasem
TeodoremPotockim
35
,ambasadoremFrancjiwWarszawieiinnymidygnitarzami.
StolicęPolskiopuściłinextremisnaskutekdonosówdonuncjuszaCamillaPaduc-
ciegodotyczącychjegojansenistycznejtożsamości.
MirażrosyjskiksiędzaJube
´,jegosenouniiKościołówprysnąłjakbańkamyd-
lana.PodobniejakpóźniejrosyjskienadziejedeMaistre’aczyprzygarniętychprzez
KatarzynęIIjezuitówrozbiłsięorealneintencjesamodzierżawnychwładców.
Imperiumcarów,owszem,byłozainteresowanewudzielaniuschronieniaipomocy,
aletylkotym,którzyrozbijalijednośćświatazachodniego.Wszelkieinicjatywyod-
dolnejreformyczyproponowanegozzewnątrzsojuszukończąsiętutajwnajlepszym
razienatychmiastowymusunięciemzterytoriumświętejRusi.Takilosstałsięna
przestrzenidziejówudziałemwieluniefortunnychobcokrajowcówopętanychro-
syjskimmirażem.
BrutalnieprzerwanyDsenopotędze”wwieluprzypadkachnieposzedłjednakna
marne.RównieżksiądzJube
´niepozostałdłużnyswoimrosyjskimgospodarzom.
OwocemjegodeziluzjijestksiążkaLaRussie,lesmoeursetlesusagesdesMoscovites,avec
quelquesparticularite
´sparrapporta
`leurschisme,danslavuedelesre
´unira
`l’Egliselatine,
gdzieprzeprowadzabardzosurowąkrytykęrealiówrosyjskich.Zostałajednak
wydanadopierow1992roku
36
inieodegraławiększejrolianiniemiałatakiejsiły
rażeniajakpóźniejszedziełaChappe’ad’Auteroche’aczydeCustine’a.
34
Naprzykładchciał,powstępnejedukacjiwmoskiewskimkolegiumiAkademiikijow-
skiej,wysyłaćnajzdolniejsząmłodzieżdoMekkijansenizmufrancuskiego-paryskiejSorbony.
35
TeodorPotocki,prymasPolskiod1723roku,urodziłsię-coosobliwe-wMoskwie,
gdziezostałochrzczonywobrządkuprawosławnym.JegoojcemchrzestnymbyłcarAleksy
Michałowicz,chrztuzaśudzielałpatriarchaNikon.ZamłodubyłonprotegowanymJana
Sobieskiego,apóźniejbliskozwiązałsięzobozemStanisławaLeszczyńskiego.
36
J.Jube
´,LaRussie,lesmoeursetlesusagesdesMoscovites,avecquelquesparticularite
´sparrapport
`leurschisme,danslavuedelesre
a
´unira
`l’Egliselatine,tekstopracowanyprzezM.Mervauda,
DStudiesonVoltaireandtheEighteenthCentury”,nr294,Oxford1992.Rękopisznajdujesię
wBiblioteceMiejskiejRouen.
