Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
AgnieszkaGut
skieilandwójtowskie(Burggerichte,LandgerichteundLandvogteigerichte),
achłopi–odwyrokówsądówpatrymonialnych(Patrimonialgerichte)wdo-
menachksiążęcych(Amt)idobrachszlacheckich.Dokompetencjirzeczowej
tegosądunależałyzarównosprawycywilne,jakisprawykarne14,choćanaliza
zawartościrzeczowejaktzachowanychwzespoleSądNadwornywStargardzie
dokonanaprzezR.Pawlikawskazuje,żedominowałysprawysporneocha-
rakterzecywilnym:sprawylenne,sprawymajątkowe,sprawyoprzekrocze-
nieuprawnień,sprawyodługi,sprawyzwierzchnościnadludnościąwiejską
isądownictwapatrymonialnego,sprawyozakłócanieporządkupublicznego,
sprawyozniesławienieitp.15
Wkształciestworzonymw1569r.SądNadwornywSzczeciniedziałałdo
marca1638r.Zaprzestałswojejdziałalnościrazemzcałącentralnąadmini-
stracjąKsięstwaPomorskiego,gdypośmierciostatniegoGryfity,Bogusława
XIV,stanyksięstwapodjęłydecyzjęolikwidacjiwszystkichorganówpaństwa
pomorskiegozewzględunaspórpomiędzyBrandenburgiąaSzwecjąoprawo
dosukcesjiwKsięstwiePomorskim16.
IstotneznaczeniedlafunkcjonowaniaSąduNadwornegowSzczecinie
orazdlaorganizacjijegokancelariimiałyczterydokumenty:1)ordynacja
sądowaBarnimaXIStaregoz1569r.(Hofgerichtsordnung),2)ordynacja
dworskaJanaFryderykaz1575r.(Hofordnung),3)powizytacyjnedecyzje
wydanew1613r.przezksięciaFilipaII(Visitationsabschied)oraz4)ordy-
nacjaoustrojupaństwapomorskiegoz1634roku(Regimentsverfassung)17.
Podstawoweznaczeniemiałydwiepierwszeordynacje.Pierwszaznichokre-
ślałazakresdziałalnościsąduiskładjegourzędnikóworazprecyzyjnieregu-
lowałazakresichobowiązkówisposóbichwykonywania,druga–wyraźnie
wskazywałanarozdzieleniekancelariiksiążęcejikancelariisądu.
Namocyordynacjisądowejprzewodniczącymsądubyłoczywiścieksiążę,
alewczasiejegonieobecnościzastępowałgokanclerz.W1569r.chciano,by
takżekanclerzamógłzastępowaćinnyurzędnik–powołanyordynacjąpre-
14R.Petsch,op.cit.,s.102–103;L.Turek-Kwiatkowska,op.cit.,s.120–126;P
.Gut,
op.cit.,s.279.
15R.Pawlik,op.cit.,s.228–230.
16M.Bär,DiePolitikPommernswährenddesdreißigjährigenKrieges,Leipzig1896,
s.137;Z.Szultka,StosunekspołeczeństwaPomorzaZachodniegodopomorskichprawsukcesyj-
nychBrandenburgiiwlatach1627–1648/1653,cz.1,ZapiskiHistoryczne53(1988),3–4,
s.7–30;cz.2,ibid.54(1989),1,s.27–33.
17P
.Gut,op.cit.,s.277–278,280–281.
