Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2
czyznamymotywywłaSnychczynów?
Niekiedymożnazaobserwowaćzachowania,którychprzebiegu
sprawcaniekontroluje:niemaaniideicelu,jakizostaniewichna-
stępstwieosiągnięty,aniniepotrafidokonaćwyboruśrodków,które
należałobyzastosować.Inaczejmówiąc,wtakichprzypadkachdzia-
łanianiesądokonywanenapodstawieświadomychdecyzjisprawcy.
Nieoznaczatojednak,żeniemająoneprzyczynlubżenieosiągają
określonychskutków.Dotknąwszyrozgrzanegometalu,cofamyrękę
zpowodubólu,jakiodczuwamy,iwtensposóbchronimysięprzed
poparzeniem.Zachowanietojestrezultatemfunkcjonowaniamecha-
nizmu,wktórympowystąpieniubodźcaniemamiejscanaświado-
mąkontrolęzachodzącejreakcjiwewspomnianymwyżejznaczeniu.
Wtakisposóbprzebiegajądziałaniaodruchowe.
Nierzadkowykonywanesąrównieżczynności,którymsprawcaczę-
stoniemożezapobiec,chociażjestświadomycelów,jakiezostanąosią-
gnięte,imawpływnadobórśrodków,którenależałobyprzedsięwziąć
dlaichurzeczywistnienia.Wodniesieniudotegorodzajudziałańmoż-
nawyróżnićdwiekwestie:to,cozostanienaskutekichwykonania
osiągnięte,orazto,wjakisposóbzostanietoosiągnięte.Sprawcama
świadomośćobuelementów,kwestiepierwszegorodzaju,tj.celepo-
dejmowanychdziałań,niezależąjednakodjegowoli;maonjedynie
wpływnadobórśrodkówkoniecznychdoichurzeczywistnienia.
TRADYCYJNEPOJĘCIEMOTYWU
Drugazopisanychczynnościstanowiminimalnywarunek,jaki
musibyćspełniony,abysprawcymożnabyłoprzypisaćmotyw,rozu-
mianywdużejmierzezgodniezogólnieznanympojęciemmotywu,
zawartymwmodeluracjonalnegodziałaniaDavidaHume’a1.
1M.Rutkowski,Rolarozumuwdecyzjachmoralnych.EtykaDavidaHume’a,
Wrocław2001,s.164–195.
17
