Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historyanarodupolskiegoł
Historyanarodupolskiego
AdamaNaruszewicza19
43
Dziełobiskupasmoleńskiego—planowanejakocałościoweprzedstawienie
dziejówPolskiażdoczasówwspółczesnychautorowi—doprowadzonezostało
jednakżetylkodowprowadzenianatronWładysławaJagiełły
.Zważywszyna
ogrompracprzygotowawczych,jakienależałopoczynić,zamierzenieokazało
sięzbytambitnedlajednegoczłowieka.Niedokońcateżudałosięhistory-
kowikonsekwentniespełnićwymogi,jakiesamsobiezakreśliłwMemoriale
względempisaniahistoriinarodowej20.Krytycywytykalimunaprzykładbrak
dostatecznejprecyzjiikonsekwencjiwkrytyceźródełiocenieprzeszłości.Jed-
naksześciotomowapublikacjaitakmusiałabudzićszacunek.Oparłjąbowiem
Naruszewicznamożliwieszerokiejpodstawie,wykorzystującwszystkieznane
wówczasźródładrukowane21.
WsferzeideologicznejipolitycznejpracaNaruszewiczadawałanowąinter-
pretacjędziejówPolski:DHistorięnarodupolskiegoodczytujemydziśjakodzieło
wswymzałożeniupolemicznewstosunkudoróżnychodmiantradycyjnych
szlacheckichzapatrywańnapolskąprzeszłość,jakopracę,któramiałanacelu
dostarczenieumiarkowanemumonarchicznemuprogramowireformatorskiemu
środowiskazamkowegohistorycznejdokumentacji,odmiennej,ajednocześnie
bardziejwiarygodnejniżta,doktórejmoglisięodwoływaćjegoprzeciwnicy
,
wszczególnościzaśideologowieobozustaroszlacheckiego”22.
Podstawąkoncepcjidziełastałosięnowe,zgodnezduchemOświecenia,
rozumieniepojęciaDnaród”.Niebyłtojuż,jakwprzypadkuhistoriografiisar-
matyzmu,naródograniczonytylkodojednegostanu,alewspólnotaobywateli,
obejmującazasadniczotrzyspołecznieaktywnegrupy:szlachtę,duchowień-
stwoimieszczaństwoorazwniewielkimstopniustankmiecy23.
19Wprezentowanymfragmenciewykorzystujępoczęściustaleniazawartewartykule:
D.Malczewska-Pawelec:ŚląskiŚlązacyw„Historiinarodupolskiego”AdamaNaruszewicza.
DŚląskiKwartalnikHistorycznySobótka”2009,R.64,nr1,s.19—48.
20Naruszewiczzawarłwnimswojepoglądynaprzedmiot,metodyifunkcjęhistorii.
PrzedrukMemoriałuznajdujesięwwyborzeHistorycyohistorii.T
.1:OdAdamaNarusze‑
wiczadoStanisławaKętrzyńskiego(1775—1918).Oprac.M.H.Serejski.Warszawa1963,
s.27—40.
21Naruszewiczzainicjowałakcjęzbieraniapotrzebnychdoopracowaniaswegodzieła
źródeł.Efektembyłzbiórskładającysięz231tomówodpisówźródełhistorycznych,na-
zwanyTekamiNaruszewicza.Tylkoniewielkączęśćtejkolekcjiwykorzystałonwswojej
pracydziejopisarskiej—większośćodnosiłasiędoczasówpóźniejszychniżteopracowane
przezhistoryka.A.F.Grabski:Zaryshistoriihistoriografiił,s.74.
22Idem:Myślhistorycznał,s.161.
23
WedługGrabskiegotakiepojmowanienarodupozostawałoDwostrejopozycji
zjednejstronywstosunkudopojęcia»narodumagnacko-szlacheckiego«ikryjącychsię
