Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odyskusyjnympojęciunarracjił
27
ukazywanebyłynapodobieństwoosobyposiadającejswojąniepowtarzalną
biografię(zwłaściwymsobiemomentemprzyjścianaświatispecyfikąrozwoju)
iswójszczególnycharakter49,cieszyłysiędużąpoczytnościąwśródPolaków50.
Wykorzystywanojewedukacjidomowej,nielegalnymnauczaniudzieciimło-
dzieży
,samokształceniuludzidorosłych,atakże—wnielicznychprzypad-
kach—wedukacjiszkolnej(niektóreznichuzyskiwałybowiemwswoim
czasie,zazwyczajprzejściowozresztą,statuspodręcznikówdopuszczonych
donauczaniaprzezzaborcę,akilka—tychpowstałychwGalicjiwdobie
autonomii—komponowanychbyłoodrazuzintencjąwykorzystywaniaich
wszczególnychwarunkachnaukiszkolnej).Wsumiewięcwinteresującejnas
grupieznajdująsięsyntezyspełniająceówczesnewymogiDnaukowe”(pisane
przezprofesjonalnychhistoryków,nawetczasamizaopatrzonewrozwinięty
Daparatnaukowy”),popularnestreszczeniadziejówtworzonezarównoprzez
miłośnikówhistorii,jakiprofesorówuniwersyteckichdlaszerokiegogrona
osób(młodzieży
,dorosłych),orazpraceintencjonalnieadresowanedopo-
czątkującychwnauce—przyczymniechodziłowyłącznieodzieci,aletakże
oDlud”poddawanyzabiegomDuświadamianianarodowego”.Autoramidzieł
reprezentującychtęostatniąkategoriębyłyosobywywodzącesięzróżnych
profesji(zawodowihistorycy
,nauczycieleiliteraci,aleteżpróbująceswychsił
naniwiepisarstwaarystokratkiiziemianki)
51
.Stosujączasadytypologiczne
(określanymiwówczasjakoDpowieśćhistoryczna”).Najważniejszasprowadzałasiędofaktu,
żetepierwszeDobjaśniały”,adrugieDopowiadały”.Formaprezentowaniawynikówbadań
historycznychwpostaciopowiadania(itonietylkowprzypadkuujęćsyntetycznych)nie
byławyłączniepolskąspecyfiką.Stanowiłajednązcharakterystycznychwłaściwościwszelkich
XIX-wiecznychmodelidziejopisarskich.JohannGustavDroysen—badaczepokihelleni-
zmuiczołowypodówczasteoretykpisarstwahistorycznego—narracyjneprzedstawianie
historyczneutożsamiałwyłączniezopowiadaniem.J.G
.Droysen:Historyka.W:Opowiadanie
historiiwniemieckiejrefleksjiteoretycznohistorycznejiliteraturoznawczejodoświeceniado
współczesności.Oprac.J.Kałążny.Poznań2003,s.108—150.Ogólnienatematwłaściwo-
ściXIX-wiecznejhistoriografiizob.M.Bentley:ModernHistoriography:AnIntroduction.
London—NewYork1999,s.15—80;G
.P.Gooch:HistoryandHistoriansintheNineteenth
Century.London—NewYork—Toronto1958;A.F.Grabski:Dziejehistoriografii.Poznań2003,
s.459—600;D.R
.Kelley:Losyhistorii.BadanieprzeszłościodHerderadoHuizingi.Przeł.
J.Dobrowolski.Warszawa2010;J.Serczyk:25wiekówhistorii.Historycyiichdzieła.Toruń
1994,s.230—439;J.W
.Thompson:AHistoryofHistoricalWriting.T
.2.NewYork1954.
49Więcejnatematcharakterystycznejdlaklasycznego(azatemiXIX-wiecznego)dzie-
jopisarstwaperspektywybezpośredniegoantropomorfizowaniabytówhistorycznych—
W.Wrzosek:Omyśleniuhistorycznym.Bydgoszcz2009,s.41—50.
50
Natęwysokąpoczytnośćwomawianymokresiezłożyłysiętakżedwieogólne
występującewówczastendencje.Pierwsza(oskaliszerszej—europejskiej)toznaczący
idynamicznyrozwójsamejhistoriografii,którazapewniłasobiewXIXw
.najmocniejszą
pozycjęwśródnaukhumanistycznych,drugatoobserwowanewczasachzaborówzjawisko
znacznegozainteresowaniaPolakówwłasnąprzeszłością.
51Zob.B.Woźniczka-Paruzel:DDziejeojczystedlaludu”dobyromantyzmu.Wrocław
1990,s.8—47.
